محله دردشت
دردشت محله‌ای قدیمی در اصفهان است. این محله در منابع مختلف به نام‌های گوناگون، ازجمله درب دشت یا باب‌الدشت نامیده شده است. محله دردشت هنوز هم آثاری از دوره سلجوقی و صفوی را در خود نگه داشته است؛ اما تاریخ سکونت در آن، به دوره هخامنشی می‌رسد، زمانی که کوروش با نجات یهودیان آنان را پس از فتح بابل به این منطقه و به جویبار آورد.
محور گردشگری دردشت از مدرسه بوعلی‌سینا آغاز و با عبور از بازارچه دردشت به دو منار دردشت و مقبره بخت‌آغا می‌رسد و عصارخانه و حمام شیخ‌بهایی و بازار بزرگ را در بر می‌گیرد و به میدان عقیق منتهی می‌شود.
بازارچه دردشت
بازار دردشت آن‌زمان‌ها ابهت و اهمیتی داشت. بازارچه دردشت آن روزها محل گذر بوده و مردم از طریق آن به بازارهای سبزه‌میدان می‌رفتند؛ اما از وقتی خیابان ابن‌سینا را کشیدند، دیگر کسی از داخل آن عبور نمی‌کند.
ده سال است چهارطاق بازارچه را با آجر عوض، اما بخشی از خشت ۳۰۰ساله آن را در وسط تیغه‌اش حفظ کرده‌اند. طاق مغازه‌ها اما محکم بود و داخل آن را پاک‌سازی کردند. چند سال بعد از پاک‌سازی طاق‌های بازارچه، کف بازارچه را که گود بود، درستش کردند. کف آن، اول خاک بود؛ بعد ریگ ریختند و پس از آن، شن و آب. بعد هم آسفالت کردند. پس از آسفالت، کف اینجا گود بود و دومرتبه خراب شد؛ برای همین، یک آسفالت دیگر رویش کشیدند و تقریباً ده تا آسفالت روی اینجا کار کردند. بعد از انقلاب هم کف بازارچه را سنگفرش کردند و الان، ده پانزده سال است که کف این بازارچه را سنگ کرده‌اند.
در بازار دردشت سقاخانه جالب‌توجهی وجود دارد که تزئینات کاشیکاری بیرون آن مانع از نفوذ نگاه به درون آن می‌شود. دو در که درطرفین این بناست به داخل باز می‌شود و نوار کاشیکاری دور سردر مزین به اشعاری درباره حضرت ابوالفضل(علیه‌السلام) است. در پایین دو سوی کاشی‌ها نیز چنین نوشته شده است: «به لعنت خدا گرفتار شود کسی که به کاشی‌ها خیانت کند.» در پیشانی سقاخانه در میان لوحه بزرگ‌تری نام مبارک اباعبدالله‌الحسین‌الشهید نقش بسته است. زمینه اطراف این لوح را کاشی هفت‌رنگ با گل‌های اسلیمی زیبایی فراگرفته و دو ستون میانی که گویا بازسازی شده، از کاشی معرق با پیچ اسلیمی است. در زمینه میانی، تصویری از حضرت عباس(علیه‌السلام) سوار بر اسب دیده می‌شود که دارد مشک آب را از زنی آبی‌پوش می‌گیرد.
مدرس ابو علی سینا
مدرس ابن‌سینا در محله دردشت واقع شده و مربوط به دوره سلجوقیان است. این بنای کوچک اما باارزش با گنبد آجری بی‌گمان محل تدریس پورسینا به‌هنگام اقامت او در اصفهان بوده و بر پایه برخی روایات محلیِ تائیدنشده مقبره او نیز در همین مکان (و نه در همدان) بوده است. بی‌گمان نزد اهل فرهنگ جایگاه «مَدرَس» از «مَدفَن» رفیع‌تر است.
در نزدیکی این بقعه مسجدی کوچک قرار دارد که آن را مسجد گلدسته می‌گویند. این مسجد دارای مناره کوتاهی است که احتمال می‌رود مربوط به عهد سلجوقی باشد. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۵۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده است.
نشانی: اصفهان، خیابان ابن‌سینا، کوچه پاگلدسته، بالاتر از مدرسه شفیعیه.
حمام دردشت
حمام‌های قدیم رسم‌ورسوم خاص خود را داشتند. منظور نه حمام‌های نمره که تقریباً از دهه ۱۳۳۰ شروع شد و دوش داشت؛ بلکه منظور حمام‌های دارای خزینه است. کسانی که به حمام می‌رفتند، به هم آب تعارف می‌کردند و داخل خزینه حمام می‌رفتند و وقتی می‌خواستند از خزینه بیرون بیایند باز هم به همدیگر عزت می‌گذاشتند و تعارف می‌کردند. حمام دردشت آن روزها بخش زنانه هم داشت که در یک کوچه‌باغ در قسمت ویژه زنانه‌اش باز می‌شد. زن‌ها از ساعت هشت صبح تا سه بعدازظهر به آنجا می‌رفتند. درواقع حمام دردشت متشکل از دو حمام بود که حمام بزرگ آن، زنانه و حمام کوچکش، مردانه بود. هر کدام از زن‌ها با چهار، پنج بچه به حمام می‌رفتند و نفری دو یا سه ریال می‌دادند.
حمام دردشت، معروف به حمام بازارچه که از جمله ساخته‌های آقامؤمن برادر آقانور است، در زمان شاه‌عباس و شاه‌صفی بنا شده است. این حمام کاشیکاری‌های هفت‌رنگ با نقوش گل و بوته و اسلیمی دارد که با گذشت زمان درمعرض زوال قرار گرفته است. سربینه آن هشت‌ضلعی است با پوشش تاق و گنبد که در رأس گنبدها نورگیرهای شیشه‌دار تعبیه شده است. این حمام در کنار بازارچه و کاروانسرایی به همین نام یک مجموعه تاریخی پدید آورده است.
به‌طور مسلم این حمام پر از بروبیا در زمانی که فاضلاب‌کشی شهری نبوده، خود به یک معضل بدل می‌شده است. فاضلاب این حمام به باغ حسن شاهرخ می‌رفت. این باغ معروف سر چهارراهی در بازارچه دردشت بود و نزدیک ده جریب وسعت داشت؛ یعنی ده هزار متر مربع. برخی از سده‌ای‌ها (خمینی‌شهری‌ها) به این باغ می‌آمدند و کود درست می‌کردند و برای پای کشت خود می‌بردند. آن‌ها داخل بقچه‌شان خاکستر می‌ریختند و با این کودها مخلوط می‌کردند و روی کول‌شان می‌انداختند؛ به همین نحو چاه‌های در خانه‌ها را هم تخلیه می‌کردند. آن وقت‌ها گاز و اینها نبود. اینها را می‌بردند صحرا و می‌ریختند پای خربزه و خیار. میوه‌های آن روز مزه و طعم دیگری داشت و این طعم و مزه، مال همین بود. کود شیمیایی کار نمی‌کردند.
حمام دردشت سال‌ها تعطیل بود و حالا پنج سالی است مرمت‌شده و کارکرد یک فضای اداری را پیداکرده است.
خانه جواهری
خانه جواهری یکی از خانه‌های تاریخی کشور بوده که در قدیمی‌ترین خیابان اصفهان یعنی خیابان ابن‌سینا واقع شده است. قدمت این خانه به دوران قاجار برمی‌گردد و در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.
مشخصات ساخت این بنا
درباره معماری و فرم ساخت این خانه باید گفت فرم پلان خانه جواهری مربع‌شکل است که فضاهای معماری چهار جبهه حیاط مربع‌شکل آن را احاطه کرده‌اند.
فضاهای اصلی و ارزشمند در ضلع جنوبی واقع شده است و نسبت به دیگر اضلاع مرتفع‌تر و دارای تالاری در وسط با نمای ارسی پنج‌لنگه مشرف به حیاط و تاقچه‌های هلال و تاقچه بلندهای چهارگوش مزین به نقاشی‌های شیر و شکری است. پوشش فضاها به صورت تخت و طاق و تویزه است.
حوضخانه در تقاطع دو ضلع جنوبی و غربی قرار گرفته و فرم آن به‌صورت هشت کشکولی است که حوض هشت‌ضلعی در میانه آن جا گرفته و توسط پنج دری چوبی به فضاهای ضلع غربی و حیاط ارتباط می‌یابد.
ضلع شرقی دارای فضاهایی از قبیل تالاری با یک پیش‌زدگی مزین به ارسی سه‌لنگه چوبی و اتاق‌های جانبی با سه‌دری‌های مشرف به حیاط و دو ایوان در طرفین تالار است. تالار، حوض مستطیل‌شکلی پیش رو دارد که توسط آب درون حوض هوای سرداب زیر تالار و اتاق‌های جانبی آن تهویه می‌شود.
ضلع غربی ازنظر جای‌گیری فضاها قرینه ضلع شرقی است؛ با این تفاوت که ضلع غربی دارای اتاق پنج‌دری در میانه و دو اتاق سه‌دری در طرفین است و نمای آن با چهار ستون گچبری‌شده و قوس‌های هلال و گل‌جام‌های چهارگوش شیشه‌های الوان مزین شده است؛ همچنین فضاهای داخلی اتاق پنج‌دری با نقاشی‌های شیر و شکر و تاقچه‌های هلال و تاقچه بلندهای چهارگوش زینت یافته است که این فضاها توسط سه‌دری‌های چوبی به یکدیگر ارتباط می‌یابند.
پوشش فضاهای ضلع شمالی به‌صورت تخت و دارای سه اتاق با یک مقیاس است. در اشکوب دوم بهارخواب قرار گرفته که در طرفین آن دو اتاق و همچنین در فضای کوچه مجاور خانه تالاری با نمای پنج‌دری جای گرفته است.
اتاق ضلع غربی بهارخواب مزین به ارسی سه‌لنگه چوبی با شیشه‌های رنگی و نقاشی‌های شیر و شکر و بخاری گچبری‌شده است و دسترسی به فضای داخل اتاق از طریق دو در چوبی طرفین ارسی میسر می‌شود که این فضا ایوانی مسقف بر ستون‌های گچی با سرستون‌های گچبری‌شده، پیش روی خود دارد. ورودی خانه پس از سردر هشتی قرار گرفته که وسط دو خم ۹۰ درجه به حیاط ارتباط می‌یابد.
تزئینات به‌کاررفته در این بنا: تزئینات شیر و شکر و ارسی‌های پنج‌لنگه و سه‌لنگه؛ همچنین بخاری‌های گچبری‌شده در قسمت شاه‌نشین و بهارخواب اشکوب دوم ضلع جنوبی کاشیکاری نمای زیرزمین جبهه جنوبی به‌شیوه صابونکی و معلقی بر زمینه آجر.
مناره‌های دردشت
دو مناره معروف دردشت نیز بر فراز سردر بلندی به ارتفاع حدود پانزده متر قرار دارند که باقیمانده مدرسه باشکوهی از دوره حکومت محمد آل‌مظفر است. مناره‌های دردشت متصل به بنایی برج‌مانند به نام مقبره سلطان بخت آغا، همسر سلطان محمد آل‌مظفر است که در سال ۷۶۹ به قتل رسید. سنگ قبر سلطان بخت آغا، سنگ سماق قرمز بسیار نفیسی است که کتیبه آن در سال ۷۵۳ ه.ق پانزده سال قبل از به‌قتل‌رسیدن سلطان بخت آغا به دستور خود وی نوشته شده است. این آرامگاه با گنبدی کاشیکاری، یک بنای تاریخی زیبا و دیدنی است. کتیبه مناره‌های دردشت که یکی از آن‌ها ریخته و دیگری باقی است به خط بنایی آجری بر زمینه کاشی فیروزه‌ای است. خطوط سردر مجلل آن نیز به خط بنایی با کاشی فیروزه‌ای بر زمینۀ آجری است.
