تنب پرگان جناح

تنب پرگان جناح یکی از عجیب ترین بناها در دوره ساسانی

تنب پرگان جناح دارای یک بنای مدور داخلی می باشد. تنب پرگان جناح در استان هرمزگان واقع شده است که توسط باستان شناسان مورد بررسی قرار گرفته است.

بخش اصلی سازه مدور داخلی، شامل یک ساختار ایجاد شده با ۲۰ عدد جرز سنگی است که در فصل کاوش اخیر به طور کامل آشکار شد.

باستان شناسان قطر این سازه را ۱۶.۸۰ متر و مساحت کل فضای داخلی آن ۲۲۱ متر مربع اعلام کرده و گفته اند که هر کدام از جرز‌های بیست گانه، دارای اندازه مشابه هستند و به سبک معماری ساسانی با غوطه ور کردن سنگ در ملاط گچ ساخته شده و سطح بیرونی آن‌ها نیز با همین ملاط اندود شده است.

بین هر دو عدد جرز بنا، یک درگاه با عرض متوسط ۶۰ سانتیمتر قرار گرفته است البته به استثنای فاصله دو جرز که در سمت جنوبی ساختار مدور قرار گرفته و دارای پهنایی دو برابر دیگر درگاه‌ها است و به احتمال زیاد ورودی سازه مدور به شمار می‌رفته است.

در نقطه مرکزی هر دو فضای مدور نیز یک ستون گرد به قطر ۱۶۰ و ارتفاع بازمانده ۵۰ سانتیمتر بازمانده، که سطح بیرونی آن با ملاط گچ اندود شده است. همچنین دو ستون مستطیل شکل نیز در دو پهلوی خاوری و باختری ستون گرد مرکزی قرار گرفته است.

بنابر شواهد به دست آمده از کاوش بنا، پوشش بخش مرکزی بنا گنبدی شکل بوده و ستون مرکزی بنا دقیقا در زیر این گنبد واقع بوده است.
پایه‌های این گنبد بر روی ۱۴ عدد ستون سنگی دایره میانی بنا قرار داشته است، که یک پوشش نیم تاق مانند نیز، فاصله بین جرز‌های بیست گانه دایره بیرونی و گنبد مرکزی را پوشانده بوده است.

یک حصار خشتی مدور در اطراف سازه مدور وجود دارد که چهار نیم برج بیضی شکل در جهات اصلی شمالی، جنوبی، خاوری و باختری داشته، و در نهایت نیز یک خندق مدور با پهنای دست کم ۷ متر در اطراف بنا کنده شده است.

طبق گفته باستان شناسان در واقع تاکنون تمامی جستجو‌ها و مشاوره‌ها با پژوهشگران ایرانی و غیر ایرانی، نشانگر منحصر به فرد بودن شکل و جزییات داخلی معماری بنا است. آنچه مسلم است بنای شناسایی شده کارکرد معمول و عادی نداشته است و به طور کلی می‌توان دو کاربری آیینی و یا علمی- رصدخانه‌ای و یا هر دو آن‌ها را توامان برای آن در نظر گرفت.

منبع : سیری در ایران