مارگزیدگی، عقرب گزیدگی و گزش توسط عنکبوت؛ یکی از خطرناک‌ترین حوادثی است که می‌تواند در طبیعت‌گردی، کوهنوردی یا حتی زندگی روستایی رخ دهد. به ویژه در مواجهه با مارهای سمی (زهری) ، سرعت عمل و آگاهی از اقدامات اولیه نجات‌بخش خواهد بود. هرچند ترس و اضطراب واکنشی طبیعی در برابر این حادثه است، اما حفظ خونسردی و انجام چند اقدام ساده می‌تواند مانع از گسترش سم (زهر) در بدن و بروز عوارض جدی شود. در این مطلب، مهم‌ترین اقدامات فوری و اصولی در مواجهه با گزیدگی مار سمی (زهری) را مرور می‌کنیم تا با آمادگی بیشتر به طبیعت بروید.
اقدامات اولیه در مواجهه با حیوان زهری
در هنگام مواجهه با جانور سمی ( عنکبوت، مار و عقرب) چه کنیم؟
1.حرکت نکنید مگر این که مجبور باشید. پس از اطمینان از زهراگین (سمی) نبودن جانور و خطر احتمالی می‌توانید حرکت کنید.
2.نفس عمیق بکشید و خونسرد باشید پایین نگه داشتن سطح استرس، حرکت زهر (سم) در بدن را کند می‌کند.
3.بدن را ثابت و بی‌حرکت نگه دارید، سعی کنید به آرامی کفش و لباس‌ها را از بدن جدا کنید.
4.محل گزش را ضد عفونی کرده و با آب و صابون بشویید. سپس با یک باند محل زخم را با دقت پانسمان کنید.
5.هیچ نوشیدنی کافئین داری ننوشید؛ این کار ضربان قلب شما را افزایش و سرعت انتشار زهر (سم) را بیشتر می‌کند.
در طبیعت به خاطر اینکه پیمایش و مسافت قابل توجهی را پیموده‌اید، بدن نیاز به آب دارد. در صورت گزیده شدن توسط جانور زهری (سمی) به خاطر ایجاد ترس و استرس و خستگی ناشی از مسافت پیموده شده، قطعاً احساس تشنگی می‌کنید.
بسته به سلیقه می‌توانید با هر نوع نوشیدنی رفع تشنگی کنید. اما در صورت گزش توسط جانور زهری (سمی) به هیچ عنوان برای رفع تشنگی از نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل: قهوه یا چای استفاده نکنید. فقط برای رفع تشنگی از آب استفاده کرده زیرا کمک می‌کند که زهر (سم)، همراه ادرار دفع شود.
6.هرگز محل گزش را با تیغ یا چاقو نبرید این عمل باعث پخش شدن زهر (سم) در اطراف زخم می‌شود که به نوع خود خطر آفرین است. و با مکیدن زخم سعی نکنید سم را خارج کنید مکیدن زهر (سم) باعث می‌شود که زهر از طریق بزاق دهان وارد بدن شود.
7.عضو گزیده شده را پایین‌تر از سطح قلب خود قرار دهید. این کار به کاهش سرعت انتشار زهر (سم) در بدن کمک می‌کند.
8.در صورت امکان از جانور زهری که با آن مواجه شدید تصویر تهیه کنید و یا رنگ و شکل آن را به خاطر بسپارید تا نوع گونه شناسایی شـود. این کار کمک می‌کند که شما با گونه‌های زهری (سمی) آن منطقه آشنا شده و بعد از آن سفر آگاهانه‌تری را به آن منطقه یا مناطق دیگری که از همان گونه در آن جا وجود دارد، داشته باشید.
سخن آخر
برخورد آگاهانه با گزش توسط جانوران زهری (سمی) نه‌تنها جان فرد آسیب‌دیده را نجات می‌دهد، بلکه از بروز آسیب‌های دائمی و هزینه‌های سنگین درمانی نیز جلوگیری می‌کند. به یاد داشته باشید که جانوران اغلب از روی غریزه دفاعی حمله می‌کنند و با رعایت اصول ایمنی و یادگیری اقدامات اولیه می‌توان میزان خطر را به حداقل رساند. اگر طبیعت‌گرد یا کوهنورد هستید، همراه داشتن کیت کمک‌های اولیه و شناخت روش‌های صحیح امداد، یکی از الزامات سفر ایمن در طبیعت است.
