تالاب کویری میقان یکی از ۱۰ تالاب مهم ایران به شمار می‌رود که با تنوع زیستی قابل توجه و جلوه‌ای کویری، در میان علاقه‌مندان به طبیعت و پرنده نگری جایگاه ویژه‌ای دارد. این تالاب به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب، به عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های فصلی پرندگان مهاجر شناخته می‌شود.
موقعیت جغرافیایی تالاب میقان
تالاب میقان که در گذشته به «نمک‌زار فراهان» شهرت داشت، از جاذبه‌های دیدنی استان مرکزی است. این تالاب در ۱۷ کیلومتری شمال‌شرقی اراک، جنوب‌غربی داودآباد و در دشت فراهان واقع شده است.
مساحت آن حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلومتر مربع و ارتفاعش ۱٬۶۵۵ متر از سطح دریاست. آب تالاب شور است و دارای سه جزیره به نام‌های «کریستالینیک» و دو جزیره دیگر در بخش مرکزی آن است. تالاب شامل قسمت‌های کویری، دریاچه‌ای و دشت‌های پیرامون می‌شود.
شرایط اقلیمی تالاب
تالاب میقان دارای زمستان‌هایی معتدل است و همین ویژگی، آن را به یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پاییزی و زمستانی پرندگان مهاجر از شمال ایران و سیبری تبدیل کرده است.
در سال‌های پر‌بارش، آب کافی در تالاب جمع می‌شود، اما در دوره‌های کم بارش، این ناحیه تبدیل به شوره‌زار و نمک‌زار خشک می‌شود.
منابع تغذیه آب تالاب عبارت‌اند از:
بارش‌های فصلی
رودخانه‌های قره‌کهریز، فراهان و شهراب
پساب تصفیه‌شده فاضلاب اراک
پیشینه زمین‌شناسی تالاب میقان
از نظر دیرینه شناسی، تالاب میقان متعلق به دوره پالئوسن است و در نتیجه حرکات زمین‌ساختی (تکتونیکی) به‌وجود آمده است. این موقعیت ژئومورفولوژیک، نقش مهمی در شکل‌گیری اکوسیستم تالاب ایفا کرده است.
زیست بوم و گونه‌های جانوری تالاب
تالاب میقان یکی از غنی‌ترین زیستگاه‌های پرندگان در ایران است. در فصل پاییز و بهار، هزاران پرنده مهاجر برای استراحت و تغذیه به این منطقه می‌آیند. این پرندگان که از مناطق سردسیری مانند سیبری به سوی جنوب و آفریقا مهاجرت می‌کنند، در مسیر بازگشت نیز مدتی در این تالاب اقامت می‌کنند.
آمار قابل‌توجه:
۶۰٪ پرندگان استان مرکزی
۱۶٪ پرندگان کشور
در این تالاب شناسایی شده‌اند.
گونه‌های شاخص پرندگان:
درنای خاکستری(نماد تالاب)
فلامینگو
مرغابی‌سانان
عقاب‌ها و خروس کولی
انواع پرندگان شکاری و نادر
تالاب میقان به دلیل جمعیت بالای درناها، اهمیت ویژه‌ای در میان دوست داران پرنده نگری دارد. به همین مناسبت، ۱۵ آبان به‌عنوان «روز درنا» نام‌گذاری شده است.
پوشش گیاهی و حیات وحش منطقه
پوشش گیاهی منطقه اغلب از گیاهان شورپسند (هالوفیت) مانند قره‌داغ و آترپلیکس تشکیل شده که جلوه‌ای متفاوت به نواحی کویری اطراف تالاب بخشیده‌اند.
گونه‌های جانوری قابل مشاهده:
پستاندارانی مانند گرگ و روباه
خزندگان نظیر مار
گونه‌های آب زی مانند آرتمیا و جلبک‌های آب شور
این منطقه تحت مدیریت اداره‌کل محیط زیست استان مرکزی قرار دارد و به‌عنوان منطقه شکارممنوع اعلام شده است.
منابع معدنی و اهمیت اقتصادی
تالاب میقان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر سولفات سدیم در کشور را داراست. لایه‌های نمکی متراکم و سفید رنگ، سطح تالاب را پوشانده و چشم اندازی شبیه زمین‌های برفی پدید آورده‌اند.
شرکت املاح معدنی ایران مجوز برداشت از معادن تالاب را در اختیار دارد. این منابع علاوه بر ارزش اقتصادی، در ساختار اکولوژیکی منطقه نیز نقش دارند.
مسیر دسترسی به تالاب میقان
برای رسیدن به تالاب میقان اراک:
از سه‌راه خمین به سمت کمربندی شمالی اراک بروید.
به میدان تره‌بار رسیده و مسیر را مستقیم ادامه دهید.
پس از طی حدود ۲ کیلومتر، وارد جاده فرعی سمت راست شوید (تابلوی قرمز رنگ در ابتدای مسیر دیده می‌شود(.
از پل روگذر عبور کرده و کارخانه سولفات سدیم را پشت سر بگذارید.
پس از حدود ۴ کیلومتر، به انتهای تالاب میقان می‌رسید.
بهترین زمان برای بازدید
فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای سفر به تالاب میقان است. در پاییز، پرندگان مهاجر برای زمستان‌گذرانی در این منطقه اقامت می‌کنند و تجربه‌ای منحصر به فرد برای علاقه‌مندان به طبیعت و پرنده نگری رقم می‌زنند.
