مسعود میرزا، ملقب به ظل‌السلطان، پسر ارشد ناصرالدین‌شاه از مادر عقدی‌اش نبود و به همین دلیل از جانشینی سلطنت محروم شد. همین مسئله، حسادت و عطش قدرت را از همان ابتدا در وجود او پروراند.
علت نرسیدن به سلطنت
مادر ظل‌السلطان صیغه‌ای بود و بر اساس سنت‌های قاجاری، تنها پسرانی که از زنان عقدی زاده می‌شدند، حق جانشینی داشتند. این مانع قانونی، کینه و جاه‌طلبی شدیدی را در دل ظل‌السلطان نسبت به برادران ناتنی‌اش برانگیخت.
نشانه‌هایی از جنون در رفتارهای دوران کودکی و بزرگسالی
در منابع تاریخی، خاطرات مظفرالدین‌شاه از رفتارهای دوران کودکی برادرش ثبت شده است:
«یکی از بچه‌ها را گرفته و سرش را به زمین زده تا مرد. بعد که زن بچه آمد و گفت بچه‌ام را کشتی، گفت: بچه‌ات را کشتم، برو شکایت کن.»
تخریب گسترده میراث صفوی در اصفهان
در زمان آغاز حکومت ظل‌السلطان، بیش از پنجاه کاخ، باغ و عمارت از دوران صفوی در اصفهان وجود داشت. اما این شاهزاده‌ی عقده‌ای، بسیاری از آن‌ها را به طمع فروش آجر و کاشی و زمین نابود کرد.
روایت‌هایی از عمارت‌های نابودشده
کاخ سعادت‌آباد
این کاخ در مجاورت چهل‌ستون قرار داشت و از جمله بناهای بسیار باشکوه دوره صفوی بود. آثار تاریخی نشان می‌دهد که در دوران ظل‌السلطان، این بنا به‌طور کامل تخریب شد.
کاخ آینه خانه
این کاخ که گچ‌بری‌های نفیس، طاق‌نماهای آینه‌کاری‌شده و ستون‌های منحصربه‌فردی داشت، با دستور ظل‌السلطان تخریب شد. تنها ستون‌هایش باقی ماند که آن‌ها هم فروخته شدند.
عمارت هفت دست
در کنار زاینده‌رود قرار داشت و بسیاری آن را زیباتر از چهل‌ستون می‌دانستند. امروزه حتی نشانه‌ای از آن باقی نمانده است.
عمارت نمکدان
به‌دلیل زیبایی خیره‌کننده، حتی منشی ظل‌السلطان نیز از تخریبش برمی‌آشوبد، اما با تهدید شاهزاده به قتل روبه‌رو می‌شود.
ماجرای باغ‌های صفوی که امروز نامی از آن‌ها نیست
باغ هزارجریب
بزرگ‌ترین باغ دوره صفوی که در جنوب اصفهان قرار داشت. ظل‌السلطان آن را قطعه‌قطعه کرده و فروخت.
باغ زرشک
باغی که تلگراف‌خانه ایران به اروپا نخست در آن احداث شد. با بی‌اعتنایی ظل‌السلطان، این باغ نیز نابود شد.
ظل‌السلطان و چهل‌ستون؛ نجات معجزه‌آسا توسط ملک‌التجار
او تصمیم داشت چهل‌ستون را نیز بفروشد. از آن‌جا که پول قشونش تمام شده بود، می‌خواست زمین و کاشی‌های آن را بفروشد. اما با وساطت ملک‌التجار اصفهانی و پرداخت هزینه‌ی قشون از سوی او، این بنا از تخریب نجات یافت.
نیم‌نگاهی به اقدامات مثبت ظل‌السلطان
با همه‌ی این فجایع، باید پذیرفت که در دوران ظل‌السلطان اقداماتی نیز صورت گرفت: تأسیس مدرسه نظامی، چاپخانه، راه‌اندازی روزنامه فرهنگ و ایجاد ارتشی منظم از جمله این موارد بود
پایان حکومت ظل‌السلطان و سال‌های انزوا
عزل از حکومت
در دوران مشروطه، ظل‌السلطان از حکومت اصفهان عزل شد و به اروپا تبعید گشت. سال‌های پایانی عمر را با نفرت عمومی گذراند.
مرگ در مشهد
او در سال ۱۳۲۷ قمری در مشهد درگذشت و در کنار پدرش ناصرالدین شاه در حرم امام رضا دفن شد.
