بازار قیصریه اصفهان یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین بخش‌های بازار بزرگ اصفهان است که از سردر قیصریه در ضلع شمالی میدان نقش جهان آغاز می‌شود و تا بازار بزرگ اصفهان و در نهایت مسجد جامع امتداد دارد. این بازار از دوره صفوی تا به امروز، مرکز تجارت و بازرگانی اصفهان بوده و معماری، تزئینات و نقاشی‌های چشمگیری دارد.
علت نامگذاری بازار قیصریه
در دوره قاجار، زمانی که مسعود میرزا ظل‌السلطان حاکم اصفهان بود، در نمای سردر قیصریه تغییراتی ایجاد شد و حاشیه‌ای از کاشیکاری در سه طرف آن افزوده شد. با این حال، علت اصلی نامگذاری این بازار به «قیصریه» را جهانگردان مشهوری همچون ناصرخسرو و شاردن در سفرنامه‌های خود بیان کرده‌اند. آنان معتقد بودند که این بازار به دلیل شباهت معماری و شکوه آن به بازار قیصریه (قیصاریا) در آسیای صغیر (ترکیه امروزی)، به این نام خوانده شده است.
پیشینه تاریخی بازار بزرگ اصفهان
قدیمی‌ترین توصیف از بازار اصفهان به قرن چهارم هجری قمری (دوران دیالمه) برمی‌گردد و در کتاب «رساله محاسن اصفهان» آمده است. در این کتاب، بازاری با نام بازار جورین در کنار دروازه خور (خورشید) توصیف شده است. در ایام نوروز مردم اصفهان در آن محل به تفریح و عیش می‌پرداختند و انواع اغذیه، البسه و کالاهای گوناگون در بازارهای موقتی آن عرضه می‌شد.
در آن دوران کالاهایی همچون ظرائف بغداد، خزهای کوفی، دیبای روم، شَرب مصر، جواهر بحرین، آبنوس عمان، عاج هندوستان، گلیم‌های آذربایجان و گیلان و فرش‌های اَرمَن در بازار اصفهان به فروش می‌رسید. در قرن هشتم هجری، از بازار مظفریه با شش دروازه، چهارصد باب دکان، چهار کاروان‌سرای بزرگ مجهز، دو مسجد و یک سقاخانه یاد شده است. ناصرخسرو در سال ۴۴۴ هجری قمری نیز از عظمت بازار اصفهان سخن گفته است.
بازار قیصریه در دوران صفوی
بازارهای کنونی اصفهان، شاخه‌هایی از بازار بزرگ سراسری شهر هستند که در دوران صفوی همزمان با احداث میدان نقش جهان و بناهای پیرامون آن شکل گرفتند و توسعه یافتند. شاردن فرانسوی در سفرنامه خود بازار قیصریه را چنین توصیف می‌کند:
«از سردر قیصریه وارد مجلل‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای اصفهان می‌شویم که محل فروش پارچه‌های گران‌بهاست. گنبد منقش بزرگی در وسط آن قرار دارد و در سمت راست آن ضرابخانه و در سمت دیگر، کاروان‌سرای لَله‌بیک ساخته شده است.»
او همچنین از کاروان‌سرای مولتانیان (محل بازرگانان هندی)، بازار صحافان، صندوق‌سازان، سراجان، برنج‌فروشان، لبافان، آهنگران، کفاشان، عطاران، قنادان، داروفروشان، زرگران، زیورآلات‌فروشان، مسگران، ترکش‌دوزان، زین‌سازان، چپق‌سازان و تیر و کمان‌فروشان در این بازار نام میبرد و حتی از بزرگ‌ترین قهوه‌خانه اصفهان در مدخل بازار قیصریه یاد کرده است.
مسیر و انشعابات بازار بزرگ اصفهان
امتداد بازار بزرگ اصفهان از میدان نقش جهان به مسجد جامع می‌رسد و از آنجا به بازارهایی چون بازار نظامیه (یا نظام‌الملکی)، بازار عربان، بازار ریسمان، بازار دروازه طوقچی، بازار غاز، بازار میدان و مدرسه کاسه‌گران منشعب می‌شود. در امتداد آن، مجموعه‌ای از بناهای تاریخی ارزشمند از دوره صفوی و قاجار همچون مدرسه ملاعبدالله، مسجد جارچی‌باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماورد، کاروان‌سرای مخلص، کاروان‌سرای گلشن، تیمچه ملک و حمام‌های تاریخی قرار دارند.
مرمت و بازسازی بازار قیصریه
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، پس از اتمام پروژه مرمت عالی‌قاپو، مرمت بازار قیصریه نیز در نیمه دوم سال آغاز خواهد شد. نقاشی‌های این بنای تاریخی بسیار حساس‌اند و در مرمت آن باید اصالت بنا حفظ شود. در حال حاضر، استحکام‌بخشی بام انجام شده و برای مرمت بدنه، کف‌سازی و بام بازار، همکاری کسبه با میراث فرهنگی در نظر گرفته شده است.
