بازار بزرگ تبریز یکی از شاخص‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران است که در مرکز شهر تبریز قرار دارد. این بازار، کهن‌ترین بازار سرپوشیده در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود و قدمتی چند صد ساله دارد. بین سده‌های ۱۲ تا ۱۸ میلادی، بازار تبریز به واسطه موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در مسیر جاده ابریشم، از مهم‌ترین مراکز بازرگانی، فرهنگی و اجتماعی آسیا محسوب می‌شد.
در بازار تاریخی تبریز می‌توانید انواع محصولات باکیفیت و اصیل مانند فرش‌های نفیس دستباف، خشکبار ممتاز، صنایع دستی، کالاهای چرمی، ادویه جات، پارچه و پوشاک سنتی را با قیمتی مناسب تهیه کنید. این بازار یکی از بهترین مکان‌ها برای خرید سوغات تبریز است.
بازار تبریز کجاست؟
بازار تبریز دارای ورودی‌های متعدد است که از خیابان‌های اصلی شهر همچون راسته کوچه، جمهوری و دارایی قابل دسترسی است. از سمت غرب به مسجد جامع تبریز، از شرق به عمارت عالی‌قاپو و از شمال به حاشیه رودخانه میدان‌چایی می‌رسد.
ساعت کاری بازار
اکثر حجره‌های بازار تبریز از ساعت ۱۰ صبح تا ۵ عصر فعالیت می‌کنند. در روزهای تعطیل رسمی، بازار به صورت کامل تعطیل است اما برخی مغازه‌های بیرونی باز هستند.
نگاهی به تاریخچه بازار تبریز
بازار سنتی تبریز مجموعه‌ای بی‌نظیر از ۶۵۰۰ حجره، ۴۰ راسته، ۲۵ تیمچه، ۱۱ سرای سرپوشیده، چندین کاروانسرا، مدرسه، مسجد و حمام است که در کنار یکدیگر، یکی از کامل‌ترین ساختارهای شهری و تجاری ایران را شکل داده‌اند.
اطلاعات دقیق از بازار در دوران قبل از اسلام در دست نیست، اما منابع متعددی از سفرنامه نویسان خارجی در دوره‌های تاریخی مختلف، اهمیت بالای این بازار را یادآور شده‌اند. بازار تبریز از دوران سلجوقی به شهرت رسید و پس از تبدیل شدن تبریز به پایتخت ایران، جایگاه آن به‌مراتب مهم‌تر شد. در دوران صفوی نیز بازار تبریز به یکی از سه مرکز اصلی تجارت جهانی در مسیر جاده ابریشم (در کنار رم و چین) تبدیل شد.
بازار بزرگ تبریز به عنوان یکی از وسیع‌ترین بازارهای آجری سرپوشیده در جهان، در سال ۲۰۱۰ میلادی به ثبت جهانی یونسکو رسید.
معماری بازار تبریز
معماری بازار تبریز بسیار منحصربه‌فرد است. این مجموعه شامل دو راسته اصلی سرپوشیده است که یکی در راستای شمال به جنوب و دیگری در جهت شرق به غرب قرار دارد. عرض راسته‌ها بین ۴ تا ۵ متر و ارتفاع طاق‌ها بین ۵ تا ۶ متر است. سقف‌ها به صورت طاق ضربی آجری طراحی شده‌اند و منافذی در سقف برای ورود نور طبیعی و تهویه هوا تعبیه شده است.
این بازار ساختار ثابتی نداشته و طی قرن‌ها، بخش‌های مختلفی به آن اضافه شده‌اند.
بخش‌های مهم بازار بزرگ تبریز
در بازار تاریخی تبریز، بخش‌های مختلفی وجود دارد که هرکدام نقش خاصی در فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی داشته‌اند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
تیمچه مظفریه
معتبرترین مرکز فروش فرش دستباف تبریز. این تیمچه معماری زیبایی دارد و محل فعالیت طراحان، مرمت‌گران و فروشندگان فرش‌های نفیس است.
راسته صادقیه
از چهارسوق صادقیه آغاز شده و تا تیمچه صادقیه ادامه دارد. این راسته شامل بخش‌هایی مثل مسجد صادقیه، بازار کلاهدوزان و تیمچه ملک است.
راسته بازار ملی
یکی از بزرگ‌ترین بازارچه‌های تبریز که تیمچه‌ها و سراهای زیادی را در خود جای داده است.
سرای امیر
واقع در بخش شرقی بازار با فضایی مستطیلی‌شکل و حجره‌های دوطبقه که جزو بزرگ‌ترین سراهای بازار به شمار می‌رود.
تیمچه شیخ کاظم
با سقف گنبدی و نورگیرهای زیبا، محل فروش لباس‌های زنانه و بچگانه است.
بازار کفاشان
بازاری تخصصی برای کفش‌های چرمی تبریز، که تبریزی‌ها آن را باشماقچی می‌نامند.
بازار بلورفروشان
محل فروش انواع بلور و شیشه، بیشتر از تولیدات داخلی، شامل تیمچه‌هایی مانند قندفروشان و مظفریه.
بناهای مهم در بازار تبریز
مسجد جامع تبریز
یکی از قدیمی‌ترین مساجد تبریز با قدمتی از دوران سلجوقیان. در انتهای بازار واقع شده و هنوز هم محل عبادت مردم است.
مدرسه علمیه طالبیه
مدرسه‌ای با سابقه علمی درخشان که بزرگانی چون علامه امینی و علامه طباطبایی در آن تحصیل کرده‌اند.
موزه‌های بازار تبریز
موزه قرآن و کتابت
در مسجد صاحب‌الامر قرار دارد و شامل نسخه‌های ارزشمند خطی از قرآن و آثار خطاطان برجسته است.
موزه بازار و مشاغل
در نزدیکی یخچال تاریخی صادقیه قرار دارد و شامل ۱۱ غرفه از مشاغل قدیمی مانند آهنگری، عطاری، عکاسی سنتی و… است.
حمام خان تبریز
این حمام تاریخی متعلق به دوران قاجار است و جلوه‌هایی از معماری سنتی ایرانی را با طاق‌های آجری زیبا به نمایش می‌گذارد. در بیرون حمام باغ کوچکی قرار دارد که فضای آرامش‌بخشی را ایجاد کرده است.
مرمت‌های بازار تبریز
بازار بزرگ تبریز در طول تاریخ بارها آسیب دیده است. پس از زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری، توسط نجفقلی خان دنبلی مرمت شد. سیل سال ۱۲۸۸ نیز آسیب‌های فراوانی به بازار وارد کرد. همچنین در طول زمان چندین آتش‌سوزی رخ داد. در نهایت، مرمت گسترده‌ای در سال ۱۳۹۲ صورت گرفت که تحسین دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخت.
