موزه فرش ایران در تهران
موزه فرش تهران در ضلع شمالي پارك لاله و روبهروي فروشگاه سپه خيابان فاطمي واقع شده است. اين موزه در ۲۲بهمن ماه ۱۳۵۶ افتتاح شد.ساختمان موزه فرش ايران معماري شكيل و چشمگيري دارد كه آذينهاي نماي بيروني آن شبيه به دار قالي است. سطح نمايشي موزه مساحتي برابر ۳۴۰۰ مترمربع را در بر ميگيرد كه شامل دو تالار است و براي نمايش انواع قاليهاي دست بافت و گليم مورد استفاده قرار ميگيرد.تالار طبقه همكف به نمايشگاه دايمي اختصاص دارد و تالار فوقاني جهت برگزاري نمايشگاههاي موقت گليم و قالي طراحي شده است.پژوهش در سوابق، تحولات و كيفيت تاريخي هنر و صنعت فرش، خاصه در ايران، گردآوري و خريداري نمونه انواع قاليهاي دست بافت ايراني و برگزاري نمايشگاههاي موقت از فرش ايران و ساير نقاط جهان، از اهداف موزه به شمار مي آيد.
در موزه فرش انواع گليمها و فرشهاي دست بافت، با توجه به مرغوبيت و قدمت آنها و با در نظر گرفتن ويژگيهاي قالي ايران از لحاظ رنگ آميزي، طرح، نقش، بافت و تنوع مناطق قالي بافي حفظ و نگهداري ميشود.
مجموعه موزه فرش ايران شامل با ارزشترين نمونههاي قالي ايران از قرن نهم هجري تا دوره معاصر است و از منابع غني تحقيقي براي پژوهشگران و هنر دوستان به شمار ميآيد. معمولاً حدود ۱۳۵ تخته از شاهكارهاي قالي ايران، بافت مراكز مهم قاليبافي مانند كاشان، كرمان، اصفهان، تبريز، خراسان، كردستان و جز آنها، در تالار طبقه همكف به معرض نمايش گذاشته ميشود.
در كتابخانه موزه حدود ۳۵۰۰ جلد كتاب به زبانهاي فارسي، عربي، فرانسه، انگليسي و آلماني در اختيار هنر دوستان و پژوهشگران قرار ميگيرد. همچنين بهترين كتابها و نشريات و تحقيقات مربوط به فرش ايران و قاليهاي مشرق زمين به طوركلي و كتابهايي در زمينه مذهب، هنر و ادبيات ايران در كتابخانه موزه موجود است. در كنار كتابخانه، كتاب فروشي موزه نيز مشغول به كار است.
همچنين براي استفاده از بازديدكنندگان موزه، فيلمها و اسلايدهايي در زمينه قاليبافي و گليم و هنرهاي دستي ايران در سالن نمايش موزه به نمايش در ميآيد.
از ويژگيهاي موزه فرش قاليچه دستبافت ارزشمند و بينظير ايراني، كار فرش بافان كاشان، در اندازههاي ۱۳۰ در ۲۲۰ سانتيمتر، معروف به قاليچه ميرزا كوچك خان جنگلي است كه اين شخصيت روحاني ملي را در لباس نظامي مسلح به تفنگ و اسلحه كمري، قطار فشنگ نمايش ميدهد. در شمسه بالاي تصوير ميرزا، كتيبهاي با عبارت <زندهباد ميرزا كوچك جنگلي> و نام كارخانه ملامحمود ديده ميشود كه احتمالاً، با توجه به اين عبارات، تاريخ بافت قاليچه سالهاي آخر دوره قاجار است.
قديميترين فرش شناخته شده در جهان قالي ۲۵۰۰ ساله پازيريك است كه در ۱۹۴۹ م، در جنوب سيبري كشفشد و آن را بافت ايران در دوره هخامنشي دانستهاند. آشكار است كه قاليبافي در ايران در دوره هخامنشي وجود داشته و در قرن پنجم پيش از ميلاد، دورهاي طولاني از تكامل را پشتسر گذاشته است.
قالي ايراني پيوسته به عنوان يكي از اصيلترين هنرها مورد توجه بوده و طيف وسيعي از طرحها و نقوش زيبا را در برداشته است. در ميان قاليها با طرحهاي گوناگوني كه در آنها به كار گرفته شده، قاليهاي تصويري جايگاه ويژهاي دارند. بافت اين قاليها اواخر سده نهم هجري مجدداً آغاز شد و تا به امروز ادامه يافته است.
در اين نمايشگاه نمونههايي از قاليچههاي تصويري شاهنامه بايسنغري به نمايش درآمده است كه گوشههايي از ادبيات، اسطوره، مذهب و فرهنگ و هنر غني ايران را نشان ميدهد. اين آثار همه در كارگاه قاليبافي استاد موسوي سيرت، به ياري هنرمندان جوان ايراني و ذوق و سليقه استاد دنيا ديده و تكنولوژي كامپيوتري آفريده شدهاند.
در واقع چند عامل اصلي را در به وجود آمدن اين ۲۶ قاليچه ميتوان متذكر شد: اول تهيه طرح و نقشه از روي نسخه اصلي; دوم تنظيم رنگها و عمل آوردن مواد رنگي گياهي و شيميايي روي پشمهاي مرغوب; و بالاخره مهارت قالي بافان هنرمند بافنده اين آثار كه به مدت پنج سال مستمر، روزانه گاه تا ۱۲ ساعت به كار بافت قالي اشتغال داشتهاند. از نكات جالب اين قاليچهها هم زماني امر طراحي و بافت را ميتوان متذكر شد. قاليچهها حاشيه ندارند، اما يك حاشيه تشعيري با الهام از نقوش سنتي براي آنها انتخاب شده كه هر دو قالي يك نقش مشترك دارند. در بالاي حاشيه، درون كتيبههايي نام مجلس مربوط به آن قاليچه و نام هنرمندان آمده است.
در طول ساليان دراز، در اين موزه نمايشگاههاي مختلفي برگزار شده كه مشهورترين آنها از اين قرارند: نمايشگاه طرح بته كه در دي ماه ۱۳۶۵ بر پا شده; نمايشگاه سجادهها و قاليهاي طرح محراب از سده دهم تا چهاردهم هجري; نمايشگاهي از قاليهاي گل برجسته از قرن هشتم هجري تا دوره معاصر به مناسبت بزرگداشت دههفجر در ۱۲ بهمن ۱۳۶۴; و دست بافتهاي ارامنه ايران.
روزهای بازدید: همه روزه بجز دوشنبه وایام سوگواری
ساعات بازدید: ۹الی ۱۸
تلفن : ۶۵۲۷۰۳
آدرس : دکتر فاطمی قبل از کارگر شمالی
منبع: سیری در ایران