گردشگری ورزشی چیست؟ انواع، انگیزهها و مزیتهای آن در ایران

گردشگری ورزشی یکی از پررونقترین شاخههای صنعت گردشگری در دهههای اخیر است که با ترکیب جذاب ورزش و سفر، توانسته توجه گردشگران زیادی را به خود جلب کند. چه برای کسب سلامتی و نشاط، چه برای ترشح آدرنالین در دل ماجراجوییها، این نوع گردشگری همواره فرصتی برای تجربهای متفاوت فراهم میکند. از تماشای مسابقات هیجانانگیز تا شرکت در فعالیتهای مهیج مانند بانجی جامپینگ یا غواصی، گردشگری ورزشی طیف گستردهای از سلایق و انگیزهها را در بر میگیرد. ایران با اقلیم چهارفصل، منابع طبیعی کمنظیر و جاذبههای متنوع، بستری مناسب برای رشد این نوع گردشگری محسوب میشود.
گردشگری ورزشی چیست؟
گردشگری ورزشی به سفری گفته میشود که با هدف مشارکت فعال یا غیر فعال در رویدادها و فعالیتهای ورزشی انجام میگیرد. این شاخه از گردشگری، از ترکیب دو صنعت عظیم ورزش و گردشگری بهوجود آمده و در سالهای اخیر رشد چشمگیری در سراسر جهان داشته است.
انواع گردشگران ورزشی
گردشگران ورزشی را میتوان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
۱. گردشگران ورزشی فعال
افرادی هستند که خود در فعالیتهای ورزشی شرکت میکنند. مانند شرکتکنندگان در مسابقات دو، کوهنوردی یا ورزشهای گروهی.
۲. گردشگران ورزشی غیر فعال
این گروه شامل تماشاچیان مسابقات ورزشی هستند که برای دیدن یک رویداد ورزشی مانند جام جهانی، المپیک یا رقابتهای محلی سفر میکنند.
۳. گردشگران ورزشی نوستالژیک
آنها برای بازدید از موزهها، سالنهای ورزشی تاریخی و یادمانهای مربوط به ورزشکاران مشهور سفر میکنند.
یک فرد میتواند در طول سفر خود هر سه نوع گردشگری را تجربه کند، بسته به انگیزه و علاقهمندیهایی که دارد.
انگیزههای گردشگران ورزشی
انگیزه افراد برای انتخاب سفرهای ورزشی متفاوت است و میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تفریح و سرگرمی
- رهایی از استرسهای روزمره
- افزایش سلامتی و تندرستی
- تجربه هیجان و ترشح آدرنالین
- یادگیری مهارتهای جدید ورزشی
- تعاملات اجتماعی و فرهنگی
رشد بازار گردشگری ورزشی در جهان
افزایش آگاهی مردم نسبت به پیشگیری از بیماریها، عامل مهمی در توسعه گردشگری ورزشی در کشورهای توسعه یافته است. این رشد به ویژه در میان سالمندان مشهود است؛ افرادی که وقت و سرمایه کافی برای حضور در سفرهای ورزشی دارند. گرچه اغلب آنها به سمت فعالیتهای نرم و سبک متمایل هستند.
در مقابل، جوانان ۱۸ تا ۴۵ ساله که هیجانطلبتر هستند، بخش بزرگی از بازار گردشگری ورزشی ماجراجویانه را تشکیل میدهند.
گردشگری ورزشی ماجراجویانه: از کوه تا اعماق دریا
این شاخه پرهیجان از گردشگری، برای علاقهمندان به ترشح آدرنالین طراحی شده است. فعالیتهایی چون:
- کوهنوردی و صخرهنوردی
- اسکی در مناطق بکر و خارج از پیست
- قایقرانی در آبهای خروشان
- بانجی جامپینگ
- غواصی و شیرجهزنی در آبهای عمیق
- پرش از ارتفاعات یا هواپیما
بسیاری از کشورها توسعه این نوع گردشگری را در اولویت قرار دادهاند، چرا که علاوه بر رشد اقتصادی، موجب توسعه پایدار، اشتغالزایی و توجه به منابع طبیعی و فرهنگی میشود.
ظرفیتهای گردشگری ورزشی در ایران
با توجه به اقلیم متنوع و جغرافیای خاص، ایران یکی از کشورهای مستعد برای گردشگری ورزشی محسوب میشود. در ایران هم زمستان و هم تابستان، امکان میزبانی از فعالیتهای ورزشی متنوع وجود دارد.
مناطق مستعد گردشگری ورزشی در ایران
- جنوب ایران (بوشهر، قشم، کیش، چابهار): مناسب برای غواصی، ورزشهای دریایی، ورزشهای زمستانی در فصل سرد.
- شمال و غرب کشور (سرعین اردبیل، ارومیه، همدان): مناسب برای اسکی، کوهنوردی، پیادهروی در طبیعت و آبدرمانی.
- رشتهکوههای زاگرس و البرز: برای کوهنوردی، صخرهنوردی و طبیعتگردی.
- کویر لوت و دشت کویر: مناسب برای آفرود، سافاری و کمپینگ.
مزایای گردشگری ورزشی برای ایران
- توسعه زیرساختهای گردشگری در مناطق کمتر توسعه یافته
- جذب ارز خارجی و کاهش وابستگی به درآمد نفتی
- افزایش اشتغال در حوزههای مرتبط
- گسترش فرهنگ و تمدن ایرانی در سطح بینالمللی
- ارتقای سطح سلامت عمومی جامعه
- کاهش آسیبهای اجتماعی از طریق تقویت فعالیتهای سالم
سخن آخر
با فراهمکردن زیرساختهای مناسب، معرفی پتانسیلهای طبیعی و برنامهریزی دقیق، میتوان ایران را به یکی از قطبهای مهم گردشگری ورزشی در خاورمیانه و حتی جهان تبدیل کرد. در شرایط کنونی که صنعت گردشگری به دنبال تنوع و ارزشافزوده فرهنگی و اقتصادی است، سرمایهگذاری در این حوزه میتواند راهبردی هوشمندانه برای توسعه پایدار کشور باشد.
نویسنده: فهیمه عبدی نیان/ کارشناسی ارشد گردشگری