مدرسه سعادت بوشهر که با نام «سعادت مظفری» نیز شناخته می‌شود، یکی از برجسته‌ترین جاهای دیدنی بوشهر و از آثار ملی ثبت‌شده در ایران است. این مدرسه با قدمتی بیش از یک قرن، نقش مهمی در توسعه فرهنگی جنوب ایران ایفا کرده و همچنان به عنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی مورد توجه گردشگران قرار دارد.
تاریخچه‌ای از مدرسه سعادت؛ تولد نهاد آموزش نوین در جنوب
در اواخر دوره قاجار، بندر بوشهر به واسطه موقعیت راهبردی‌اش، به یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری و فرهنگی جنوب ایران تبدیل شد. همین بستر باعث شد تا در سال ۱۲۷۸ خورشیدی، نخستین مدرسه به سبک نوین در جنوب کشور توسط «احمدخان دریابیگی» حکمران وقت بوشهر، تأسیس شود. این مدرسه در ابتدا در خانه‌ای اجاره‌ای در مرکز شهر فعالیت خود را آغاز کرد و به کودکانی که اغلب بی‌سرپرست یا نیازمند بودند، آموزش می‌داد.
چرا به آن «مدرسه سعادت مظفری» می‌گویند؟
نام «سعادت مظفری» برگرفته از کمک‌های مالی مظفرالدین شاه قاجار برای راه‌اندازی این مدرسه است. پس از درخواست احمدخان دریابیگی، این پشتیبانی انجام شد و مدرسه به نام او مزین گردید. در آغاز، مردم بوشهر با دیدگاهی تردیدآمیز به این مدرسه می‌نگریستند، اما پس از مدتی، با رشد علمی و فرهنگی دانش‌آموزان، مدرسه محبوبیت گسترده‌ای یافت و تعداد محصلان آن در کمتر از یک سال به ۶۳ نفر رسید.
ساخت بنای فعلی مدرسه سعادت
با افزایش تعداد دانش‌آموزان، نیاز به فضای آموزشی وسیع‌تری احساس شد. بنابراین، در سال ۱۲۸۰ شمسی، بنای جدید مدرسه در زمینی دو هکتاری خارج از شهر احداث شد. این ساختمان شامل شش کلاس بزرگ، یک سالن، چهار ایوان و راهروهایی برای تردد است. مدرسه به سرعت به مرکزی علمی برای علاقه‌مندان از شهرهای مختلف ایران و حتی کشورهای همسایه مانند هند، زنگبار، کویت و بحرین تبدیل شد.
معماری و مرمت مدرسه سعادت بوشهر
بنای مدرسه سعادت هماهنگ با معماری بومی بوشهر طراحی شده و در بافت تاریخی شهر جلوه خاصی دارد. مرمت این ساختمان در سال ۱۳۹۳ با زیربنای ۱۵۰۰ مترمربع و فضای آموزشی ۱۹۰۰ مترمربع آغاز شد و با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال، طی ۱۸ ماه به پایان رسید. امروزه این مکان با عنوان «مجموعه فرهنگی تاریخی مدرسه سعادت» فعالیت می‌کند و میزبان رویدادهای فرهنگی و نمایشگاه‌های هنری است.
موقعیت جغرافیایی مدرسه سعادت
مدرسه سعادت در خیابان امام بوشهر و روبه‌روی میدان معلم واقع شده است. این موقعیت، دسترسی آسان به دیگر بناهای تاریخی شهر را فراهم می‌کند:
فاصله تا عمارت طاهری: ۱.۲ کیلومتر
فاصله تا موزه رئیس علی دلواری: ۱.۴ کیلومتر
فاصله تا عمارت دهدشتی: تنها ۸۵۰ متر
نقش مدرسه سعادت در فرهنگ ایران
مدرسه سعادت نه تنها یک نهاد آموزشی بود، بلکه به یکی از قطب‌های فرهنگی جنوب ایران تبدیل شد. دانش‌آموزان آن از نقاط دور و نزدیک جذب می‌شدند و پس از فارغ‌التحصیلی، در حوزه‌های مختلفی چون سیاست، ادبیات، تاریخ و علوم انسانی، نقش‌آفرین شدند.
در سال ۱۳۲۰، «فرصت‌الدوله شیرازی» شعری در وصف مدرسه سرود که بخشی از آن همچنان بر سنگ مرمر در ورودی مدرسه نقش بسته است. این سنگ امروزه به‌عنوان نمادی از هویت تاریخی مدرسه محافظت می‌شود. مصرع پایانی این شعر، به‌صورت رمزی، سال تأسیس مدرسه را در خود جای داده است.
روز ملی بوشهر؛ یادگار مدرسه سعادت
به پاس خدمات علمی و فرهنگی این نهاد، مردم بوشهر روز ۱۸ اسفند، سالروز افتتاح مدرسه، را «روز ملی بوشهر» نام‌گذاری کرده‌اند. در آبان ۱۳۷۸ نیز، همایش باشکوهی به مناسبت صدمین سالگرد مدرسه برگزار شد که منجر به انتشار کتاب‌ها و مقالاتی در شناخت جایگاه تاریخی آن شد.
ثبت ملی مدرسه سعادت بوشهر
در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۸، مدرسه سعادت با شماره ۲۵۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ثبت، اهمیت تاریخی و فرهنگی این مکان را برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند.
بخش‌های مختلف مدرسه سعادت امروز
مدرسه سعادت امروزه دارای دو بخش مجزا است:
بخش آموزشی جدید که همچنان به فعالیت‌های تحصیلی اختصاص دارد.
بخش تاریخی و فرهنگی که شامل اتاق‌های نمایش عکس‌های قدیمی، اسناد و تصاویر مشاهیر مدرسه است. همچنین، گالری هنری سعادت در این مجموعه واقع شده که محلی برای نمایش و فروش صنایع دستی و هنری است.
سخن آخر
مدرسه سعادت بوشهر، نه‌تنها نمادی از آغاز آموزش نوین در جنوب ایران است، بلکه با معماری اصیل، تاریخچه‌ای پربار و جایگاهی ویژه در دل مردم بوشهر، به یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد این شهر تبدیل شده است. اگر به تاریخ، فرهنگ و معماری علاقه‌مند هستید، بازدید از این بنای ماندگار را حتماً در برنامه سفر خود به بوشهر قرار دهید.
