معبد داش کسن که در نزدیکی روستای ویر و در ۱۵ کیلومتری شمال‌شرقی سلطانیه، استان زنجان قرار دارد، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه به شمار می‌رود. این معبد تاریخی که به ویژه به دلیل معماری منحصر به فرد خود شناخته می‌شود، مورد توجه علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و معماری قرار گرفته است. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های تاریخی، معماری و مکان این معبد می‌پردازیم.
موقعیت جغرافیایی معبد داش کسن
معبد داش کسن در فاصله حدود پنج کیلومتری روستای ویر و ۱۵ کیلومتری شمال‌شرقی سلطانیه واقع شده است. برای رسیدن به این مکان، باید ابتدا از جاده زنجان به ابهر، به سلطانیه بروید. سپس با طی مسیری روستایی به سمت ویر، به معبد خواهید رسید. مسیر خاکی آن با خودروهای معمولی قابل دسترسی است، اما به دلیل نبود تابلوهای راهنما، بهتر است از راهنمایی‌های محلی استفاده کنید. در نزدیکی معبد، تنها یک نمازخانه و کانکسی کوچک وجود دارد که نگهبان معبد در آن سکونت دارد.
تاریخچه معبد داش کسن
معبد داش کسن متعلق به دوران ایلخانیان است و ساخت آن پس از مرگ ارغون‌شاه مغول توسط الجای‌خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، اما به دلیل مشکلات مالی و سیاسی، ساخت آن هرگز به پایان نرسید. برخی از پژوهشگران بر این باورند که این معبد در اصل متعلق به دوران ساسانیان بوده و برای پرستش آیین مهرپرستی ساخته شده است. هرچند هیچ اثری از آن دوران در معبد باقی نمانده، نقوش برجسته و تزئینات کنونی آن به دوران ایلخانیان تعلق دارند.
وجه تسمیه معبد داش کسن
واژه “داش کسن” به زبان ترکی به معنی “سنگ تراشیده” یا “بریده سنگ” است. برخی گردشگران این معبد را به نام “معبد اژدها” می‌شناسند. این نام به دلیل نقوش برجسته اژدها در نمای معبد انتخاب شده است. در فرهنگ ایرانی، اژدها ابتدا نماد ظلم و ستم بود، اما در دوره‌های بعدی و با ورود اقوام فاتح، به نمادی از خیر، برکت و حکمت تبدیل شد. این تغییر در نمادگرایی باعث شده است که معبد داش کسن ترکیب شگفت انگیزی از هنر ایرانی و چینی را به نمایش بگذارد.
معماری معبد داش کسن
معبد داش کسن یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای ایران است. ویژگی منحصر به فرد این معبد، نقش‌های برجسته دو اژدها است که به شکل متقارن در مقابل یکدیگر قرار دارند. این نقوش از سبک‌های معماری چینی الهام گرفته‌اند و طول هر یک از اژدهاها حدود پنج متر و عرض آن‌ها ۱٫۵ متر است. همچنین نقوش اسلیمی با طرح‌های پیچک و محراب‌های تزئینی نیز در فضای معبد دیده می‌شوند.
این معبد دارای سه طاقچه در دو طرف خود است که در دل سنگ‌ها ایجاد شده‌اند و دارای مقرنس‌های زیبا و نقوش اسلیمی هستند. علاوه بر این، سه غار دست‌کند در معبد وجود دارند که احتمالاً به سکونت افراد یا انبار تعلق داشته‌اند. این ویژگی‌ها معبد داش کسن را به یک اثر بی‌همتا تبدیل کرده‌اند که در آن آثار هنری و تکنیک‌های پیشرفته سنگ تراشی با فلز در زمان خود به وضوح مشاهده می‌شود.
بهترین زمان برای بازدید از معبد داش کسن
بهترین زمان برای بازدید از معبد داش کسن، فصل بهار و تابستان است. در این ایام، طبیعت اطراف معبد و دشت سلطانیه در زیباترین حالت خود قرار دارد. اواخر پاییز و فصل زمستان برای بازدید از این معبد مناسب نیست، زیرا این منطقه به دلیل بادخیز و سردسیر بودن، شرایط سختی برای مسافران فراهم می‌کند.
جاذبه‌های گردشگری اطراف معبد داش کسن
در نزدیکی معبد داش کسن، جاذبه‌های تاریخی دیگری نیز وجود دارند که بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه شما را تکمیل کند:
گنبد سلطانیه: این گنبد عظیم که به عنوان بزرگ‌ترین گنبد خشتی جهان شناخته می‌شود، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. گنبد سلطانیه به‌عنوان نمادی از معماری اسلامی و ایلخانی، جذب گردشگران و پژوهشگران زیادی می‌کند.
بخوانید مقاله‌ی معرفی گنبد سلطانیه را در مجله‌ی سپاهان توریسم:
بقعه ملاحسن کاشی: آرامگاه یکی از عرفای بزرگ زنجان، ملاحسن کاشی، در این مکان قرار دارد. معماری داخلی این آرامگاه که به دوره قاجار تعلق دارد، دارای ویژگی‌های خاصی از جمله مقرنس‌کاری، گچ‌بری و آجرکاری است.
سخن آخر
معبد داش کسن، با نقوش برجسته اژدها، معماری منحصر به فرد و تاریخ غنی خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم استان زنجان به شمار می‌رود. بازدید از این معبد نه تنها شما را با یکی از شاهکارهای معماری ایران آشنا می‌کند، بلکه شما را به دنیای هنر و فرهنگ دوره‌های مختلف تاریخ ایران میبرد. اگر به تاریخ، معماری و هنر علاقه دارید، بازدید از معبد داش کسن را از دست ندهید.
