دبیرستان انوشیروان دادگر یکی از مدارس تاریخی تهران است این بنای زیبای آجری با تزئینات گچ‌بری و کاشی‌کاری بی‌نظیر در زمان پهلوی اول ساخته شد. با ما همراه باشید تا با این دبیرستان تاریخی زیبا و ارزشمند در تهران آشنا شوید.
تاسیس این دبیرستان در سال ۱۳۱۵ خورشیدی به عنوان یکی از دبیرستان‌های قدیمی و زرتشتی شهر تهران در خیابان انقلاب، بین خیابان‌های حافظ و ولی‌عصر، کوچه سعید واقع شده است.
وقتی ساخت دبیرستان فیروز بهرام به پایان رسید، ایجاد دبیرستانی مخصوص برای دختران ضروری به نظر آمد. این بنا توسط بانوی نیکوکاری به نام خانم راتن بایی بانجی (جی تاتا) از سلسله موبدان و ساکن نوساری هندوستان (خواهرجمشیدجی تاتا) با سرمایه اولیه یکصد هزار روپیه ساخته شد.
نام کنونی این دبیرستان انوشیروان جی تاتا است. هم اکنون در این دبیرستان، دانش آموزان از دین‌های گوناگون آموزش می‌بینند.
تاریخچه تاسیس این دبیرستان دخترانه
حدود ۸۰ سال پیش، ضرورت وجود دبیرستانی ویژه دختران در تهران مطرح شد. در تابلوی ورودی این دبیرستان نیز آمده است: «ضرورت ایجاد دبیرستان ویژه‌ی دختران در تهران با شادروان “اردشیر جی شاپورجی” مطرح شد. انجمن زرتشتیان تهران در نشست ۲۳خرداد ۱۳۰۹ خورشیدی آگاهی پیدا می‌کند که روانشاد “اردشیر شاپورجی” یک نامه خصوصی شخصا از بمبئی دریافت کرده، مبنی بر این‌که خانم “راتن بانجی بایی (تاتا)” پیشنهاد داده است که مبلغ ۱۰۰ هزار روپیه هندوستان بابت احداث، تهیه‌ی تجهیزات دبیرستان دخترانه اهدا کند به شرط این‌که زمین آن را دولت ایران یا انجمن زرتشتیان تهران واگذار کند.
در هشتمین نشست دوره چهارم انجمن زرتشتیان تهران در۲۴ شهریور ۱۳۱۲ خورشیدی به آگاهی می‌رسد که ۱۰هزار مترمربع از زمین‌های خیابان شاهپور بیرون دروازه یوسف‌آباد (جای کنونی دبیرستان) توسط ارباب گشتاسب فیروزگر و میرزا اردشیر خریده شد.
جشن نهادن سنگ بنا در روز دوم شهریور ۱۳۱۳خورشیدی با حضور رییس وزرا و عده‌ای از رجال، محترمین، اعضای کمیته و اعضای انجمن زرتشتیان تهران برپا شد و نوشته سنگ بنا به‌دست محمدعلی فروغی – رییس الوزرا – در زیر پی ساختمان دبیرستان دخترانه انوشیروان دادگر قرار داده شد. دبیرستان “نوشیروان جی‌تاتا” در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.»
در سردر ورودی مدرسه انوشیروان سنگ‌نوشته‌ای وجود دارد که تاریخ ساخت آن رامشخص کرده است .
دبیرستان انوشیروان دادگر در شهریور ۱۳۱۵ گشایش یافت و اکنون نیز یکی از چند موسسه مهم تربیتی است که زیر نظر انجمن زرتشتیان و وزارت آموزش و پرورش اداره می‌شود و نام نیکوی بنیان‌گذار آن با ایجاد این کاخ عظیم فرهنگی برای همیشه به دفتر خدمت‌گزاران این آب و خاک در آمده، ریاست این دبیرستان از سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۷ با شادروان، میس لوئیز، بوده است که بر اثر همت و روشن‌بینی این خانم، دبیرستان انوشیروان دادگر به صورت یه مدرسه نمونه درآمد .
پس از میس لوئیز مدت یک سال و نیم خانم توران طهماسبی، عهده دار سرپرستی و کفالت دبیرستان بود تا آنکه در سال ۱۳۲۸، مادام گورکیان به ریاست دبیرستان برگزیده شد در سال ۱۳۳۲ خانم اختر معدلی به این سمت منصوب گردید و سپس در سال ۱۳۲۸ خانم بایندر سمت ریاست دبیرستان انتخاب شد و آنگاه در سال ۱۳۴۷ با صلاح دید و موافقت وزارت آموزش و پرورش و انجمن زرتشتیان، خانم باهره فرهنگ به ریاست دبیرستان برگزیده شدند.
معمار بنا
همانند بودن این بنا از نظر نما و ساختار با ساختمان‌های مشابه همچون دبیرستان البرز و مدرسه ژاندارک این احتمال را افزایش می‌دهد که دبیرستان انوشیروان دادگر نیز مانند دو بنای دیگر به دست معمار نامی روس نیکلای مارکف طراحی شده باشد. کاربری این ساختمان از آغاز کاربری آموزشی بوده است.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
آزاده یوسف نژاد
