خواهرخواندگی، نماد گفت‌وگوی تمدن‌ها
پیمان خواهرخواندگی، رابطه‌ای دوستانه و هدفمند است که به‌منظور تبادل تجربه‌ها و توسعه مناسبت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار می‌شود.
در اروپا این پیوند را «شهرهای دوقلو» و در آمریکا آن را «خواهرخواندگی» می‌نامند؛ در شوروی سابق هم به این پیوند «برادرخواندگی» می‌گفتند.
خواهرخواندگی، پیمان همکاری بلندمدت و رسمی دو شهر است که بین شهرداران آن شهرها، برای ایجاد هم‌بستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی منعقد می‌شود.
تاریخچه خواهرخواندگی
سابقه این پیوند، به پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ می‌رسد که آن زمان برای نخستین‌بار، بین شهرهای کشورهای اروپایی برقرار شد. مدتی بعد در سال ۱۹۵۶، آیزنهاور آمریکایی در معرفی طرح خود مبنی بر ارتباط «مردم با مردم» در شکل‌گیری پیمان‌های خواهرخواندگی بین شهرهای آمریکا با دیگر شهرهای جهان تأکید کرد و بدین ترتیب، حرکت جهانی برای گسترش این پیوندها آغاز شد.
هدف وی از گسترش طرح پیمان خواهرخواندگی شهرها، به تلاش واداشتن افراد و سازماندهی گروه‌های مختلف جامعه، برای کاهش درگیری‌ها در جهان بود؛ زیرا در تصور جهانی، ارتباط عاطفی دو خواهر حتی در شرایط اختلاف و درگیری‌های خانوادگی نیز هم‌چنان تداوم‌یافته و موجب آشتی طرفین می‌شود.
امروزه شهرهای خواهرخوانده یا خواهرشهرها، شبکه غیرانتفاعی و غیردولتی گسترده‌ای از شهروندان و همکاران بینالمللی را تشکیل می‌دهند و بیش از ۲۴۰۰ رابطه خواهرخواندگی رسمی بین شهرهای جهان وجود دارد. در اروپا به این شهرها، شهرهای دوقلو یا شهرهای دوستی نیز می‌گویند. می‌توان گفت، پیمان خواهرخواندگی موجب رشد و توسعه پایدار شهرها و تعامل فرهنگی دو شهر می‌شود.
اهداف خواهرخواندگی:
- حرکت در مسیر دو رخداد مهم جهانی: «شهری‌شدن جهان» و «ظهور شهرهای جهانی»
- تکیه بر مشارکت آگاهانه شهروندان، به‌ویژه تشکل‌های غیردولتی و داوطلب
- حرکت در مسیر تحقق سیاست تمرکززدایی و ایجاد دموکراسی در مدیریت واحد شهری
- آموزش مستمر و جریان دانایی و به‌هنگام بودن پیکر مدیریت شهری به دانش و درک جدید و به‌کارگیری دستاوردهای نوین جهان
- ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایهگذاران داخلی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های سرمایهگذاران خارجی در راستای رشد و شکوفایی شهر
- ایجاد فرصت‌های گردشگری و تعامل فرهنگی در راستای معرفی همه‌جانبه شهر در عرصه بینالمللی
فرآیند خواهرخواندگی:
- وجود تشابه‌های فرهنگی، اقتصادی، تاریخی، جغرافیایی، زبانی، دینی و… بین دو شهر
- ایجاد تعامل فرهنگی، ورزشی، هنری، ادبی، اقتصادی و اجرای رویدادهای مشترک در راستای شناخت هرچه بهتر طرفین
- حمایت و مشارکت دپارتمان‌های مختلف شهری، ازجمله شوراهای شهر، بنگاه‌های اقتصادی، فنی، امنیتی،NGO ها و تشکیل کمیته‌های ویژه
- تبادل هیئت‌های رسمی
- گذر از مجاری قانونی طرفین، جهت اخذ مجوزهای لازم
- تبادل تفاهم‌نامه و تحقق پیمان خواهرخواندگی، با حضور شهرداران دو شهر
چرا خواهرخوانده می‌شویم؟
هر شهر «جهان اولی» در دل خود یک شهر «جهان‌سومی» دارد که با مشکل‌های: آلودگی محیط‌زیست، بیکاری، ازدحام جمعیت، گرسنگی، سوءتغذیه، بیماری و مرگ‌ومیر کودکان دست‌به‌گریبان است.
کلان‌شهرها برای کسب جایگاه خود در فرآیند جهانی‌شدن و زنده‌ماندن در برابر تحولات پرشتاب قرن ۲۱ راهی جز تکیه بر مشارکت آگاهانه شهروندان، به‌ویژه تشکل‌های غیردولتی و داوطلب ندارند. فرآیندی که در آن شهروندان با سهیم‌شدن در تصمیم‌های اثرگذار بر زندگی خود و جامعه شهری و با درک حقوق شهروندی و شناخت و فهم مسئولیت‌پذیری اجتماعی و گروهی، هزینه‌های اداره شهر را کاهش داده، بر توانایی‌های مدیریت کلان‌شهر خواهند افزود. این بدان معناست که مدیریت کلان‌شهرها، بر محور سیاست تمرکززدایی و ایجاد دموکراسی در مدیریت امکان‌پذیر است.
تمرکززدایی و معطوف‌شدن به انرژی پایان‌ناپذیر شهروندان و پذیرش سازمان‌های غیردولتی به‌عنوان شریک، نه رقیب، از جمله آگاهی‌های ضروری و انکارناپذیر برای مدیریت شهری در آینده است. جایگاه آموزش مستمر و جریان دانایی، به‌هنگام‌بودن پیکر مدیریت شهری به دانش و درک جدید و به‌کارگیری دستاوردهای نوین جهان، ضرورتی حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است که خواهرخواندگی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای نیل به این هدف به‌شمار می‌رود.
شهر اصفهان نیز مانند بسیاری از شهرهای سراسر جهان، دارای سیزده خواهرخوانده است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
۱- شهر ایروان در ارمنستان
۲- شهر بارسلون در اسپانیا
۳- شهر فرایبورگ در آلمان
۴- شهر فلورانس در ایتالیا
۵- شهر لاهور در پاکستان
۶- شهر شیان در چین
۷- شهر سن‌پترزبورگ در روسیه
۸- شهر یاش در رومانی
۹- شهر داکار در سنگال
۱۰- شهر هاوانا در کوبا
۱۱- شهر کویت در کشور کویت
۱۲- شهر کوالالامپور در مالزی
۱۳- شهر بعلبک در لبنان
شهر اصفهان با توجه به پیشینه فرهنگی و جاذبه‌های گردشگری که دارد، با شهرهای تاریخی جهان نظیر فرایبورگ، بارسلون، فلورانس، سن‌پترزبورگ و… قرارداد خواهرخواندگی منعقد کرده است.
یکی از عوامل گسترش ارتباط خواهرخواندگی، گاه به شهر خواهرخوانده و تمایل یا توان و ظرفیت او برای ارتباط بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال فرایبورگ، ازجمله شهرهایی است که تمایل بسیار به ارتباط با خواهرخوانده‌هایش دارد.
مسئولان این شهر، هرساله حضوری مستمر و فعال در نمایشگاه بینالمللی خدمات شهری (مبلمان شهری) اصفهان دارند و گاه گروه‌های توریستی به اصفهان اعزام می‌کنند.
با ایجاد انجمن دوستی اصفهان و فرایبورگ، زمینه ارتباط و همکاری علمی در رشته‌های ریاضی و ستاره‌شناسی میان نهادها و سازمان‌های مربوط فراهم‌شده است. در این راستا، شهرداری اصفهان و شهرداری فرایبورگ به‌عنوان دو شهر خواهرخوانده چندین پروژه زیست‌محیطی را به اجرا رسانده‌اند.
• طراحی و اجرای ساختمان خورشیدی در شهر اصفهان با مشارکت موسسه فرانهوفر.
• طراحی و اجرای پارک خورشیدی در اصفهان.
• احداث باغ اصفهان در فرایبورگ و باغ فرایبورگ در اصفهان
• برگزاری کارگاه‌هایی با موضوع استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر با حضور اساتید دانشگاه صنعتی اصفهان و موسسه فرانهوفر.
امید است با انعقاد بیشتر قراردادهای خواهرخواندگی، شاهد نزدیکی بیشتر شهرها و مردم جهان فارغ از بسیاری از نزاع‌هایی باشیم که بیشتر در اثر غرور، خودخواهی و جهان خوارگی سردمداران قدرت پرست به‌وجود می‌آید.
زهرا اصغری‌پوده – دانشجوی کارشناسی‌ارشد محیط زیست
