آموزش در گردشگری، گرایش به سمت افزایش منافع اقتصادی
آموزش نوعی سرمایه‌گذاری مفید و یک عامل کلیدی در توسعه محسوب می‌شود و چنانچه به‌درستی و شایستگی برنامه‌ریزی و اجرا شود، می‌تواند بازده اقتصادی قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد. ارائه آموزش اثربخش در یک سازمان مدرن، مستلزم تفکر جدید، مدل‌های جدید، رویکرد جدید و ابزار و سازوکارهای جدید است. در سال‌های آغازین آموزش گردشگری، نخست دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت و بلندمدت حرفه‌ای صنعت گردشگری و سپس دوره‌های آموزشی در سطح تحصیلات دانشگاهی در مقاطع مختلف و رشته‌های متعدد مرتبط با این صنعت شکل گرفت.
بی‌تردید ادبیات بسیار غنی و چشمگیر در مورد نقش و اهمیت آموزش عالی در صنعت گردشگری در کشورهای توسعه‌یافته، خاصه کانادا، ایالات‌متحده و اروپای غربی و شمالی، از دلایل عمده توسعه علمی گردشگری محسوب می‌شود. از سال ۱۹۵۱ که اولین رساله دکتری در زمینه گردشگری تکمیل‌شده است، مطالعات گوناگونی در این زمینه انجام‌گرفته است که شمار رساله‌های دکتری در ایالات‌متحده و کانادا تا سال ۲۰۰۱، به عدد ۳۷۷ می‌رسد. از دهه ۱۹۷۰، مطالعات مربوط به صنعت گردشگری به مفهوم امروزی خود، جایگاه خاصی در میان سایر علوم دانشگاهی به دست آورده است و تاکنون این توسعه به نحوی بوده است که امروز به‌عنوان یک‌رشته دانشگاهی بسیار مهم مطرح‌شده است.
موضوع گردشگری همواره از دیدگاه علوم مختلف دانشگاهی بررسی می‌شود که اغلب به‌صورت یک دانش میان‌رشته‌ای مطرح‌شده است. تا اواخر دهه ۱۹۷۰، بیشترین رساله‌های دکتری به ترتیب به علوم اقتصادی، مردم‌شناسی، جغرافیا، تفرج و بازرگانی اختصاص داشته است. از این دهه تا اواخر ۱۹۹۰ به ترتیب به زمینه‌های تفرج، مردم‌شناسی، جغرافیا، آموزش و بازرگانی اختصاص داشته است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که حوزه علوم انسانی، زمینه غالب در مطالعات گردشگری بوده است.
در سال‌های اخیر در این حوزه و در ایران نیز، شاهد رشد و توسعه چشمگیر صنعت گردشگری، چه در زمینه‌های تجاری-صنفی و چه زمینه‌های علمی-دانشگاهی، بوده‌ایم.
بی‌شک اگر بخواهیم در عرصه افق چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ شمسی در بخش گردشگری دگرگونی اساسی رخ دهد، بایستی سرمایه‌گذاری در سیستم آموزش عالی مدنظر قرار گیرد. در مرحله اول بایستی به اصلاح ساختار آموزشی در بخش گردشگری و ضرورت پویایی آن اهمیت داده شود و در این خصوص تصمیمات صحیحی اتخاذ گردد. بدین معنی که با توجه به پویایی و بنیان کاربردی بخش گردشگری، برای اینکه بتوانیم الگوهای نوین مطالعاتی و پایه‌ای را در دوره‌های آموزشی گردشگری بسط دهیم، باید دانش‌آموختگان مجرب پرورش داد. همچنین بر روی مدلی که ترکیبی از علم و تخصص گرایی است، تأکید شود. تصمیم‌گیری صحیح در رابطه با نوع آموزش در مؤسسات آموزش عالی اهمیت ویژه‌ای دارد چراکه یکی از اصول ضروری در توسعه آموزش گردشگری، گرایش به سمت افزایش منافع اقتصادی حاصل از گردشگری است.
موارد زیر به‌عنوان برخی پیشنهادات، برای بسط آموزش عالی گردشگری در ایران ارائه می‌شود:
- تدوین برنامه‌های راهبردی و افق نگر برای آموزش عالی گردشگری بر پایه چارچوب‌های معتبر بین‌المللی آموزش گردشگری و تعدیل آن‌ها با مفاهیم بومی، بازتعریف مجدد برنامه‌های درسی و پایش کمی و کیفی مؤسسات آموزشی گردشگری
- بسط مفهومی گردشگری به‌عنوان یک پدیده متعالی اجتماعی-اقتصادی با هدف آشناسازی جوامع بومی با منافع مختلف اقتصادی و اجتماعی گردشگری در بلندمدت از طریق رسانه‌های جمعی
- تأسیس دانشکده‌ها و گروه‌های تخصصی گردشگری از طریق جذب دانش‌آموختگان مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشکده‌های گردشگری، توسعه آموزش زبان‌های خارجی، به‌روزرسانی کتب درسی، برگزاری کارگاه‌های تخصصی و دوره‌های عملیاتی به‌ویژه در رشته هتلداری
- برگزاری همایش‌های تخصصی در حوزه‌های خانه‌داری، تورگردانی، آشپزی، بازاریابی گردشگری و هتلداری
- تدوین برنامه راهبردی توسعه تحصیلات عالی گردشگری بر اساس نگرش کاربردی در راستای نیازهای درون و برون بخشی گردشگری
فرزانه شفیعی – کارشناس ارشد جهانگردی
