سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
تعطیلات طولانی نوروز، فرصت بسیار مناسبی برای مسافرت است، نه درس و مدرسه مانع میشود و نه کار و مسئولیت و مردم آزادانه و با اختیار خود می‌توانند سفرهای چندروزه‌ای را برای خود برنامه‌ریزی کنند؛ آب‌وهوای خیلی از نقاط کشور هم در این وقت سال جان می‌دهد برای گذراندن اوقاتی فرح‌بخش. بر اساس آمارها حجم سفرهای نوروزی هرسال نسبت به سال قبل رو به رشد است. در این میان استان اصفهان یکی از مقاصدی است که در گزینه‌های انتخابی اکثر افراد برای سفرهای نوروزی وجود دارد. ارگان‌ها و نهادهای مختلفی از ماه‌ها قبل برای خدمت‌رسانی در تعطیلات نوروزی بسیج می‌شوند اما متأسفانه هنوز هم شاهد مشکلاتی برای گردشگران و همچنین همشهریان اصفهانی‌مان هستیم. ازاین‌رو با در نظر گرفتن رشد روزافزون گردشگری و نزدیکی به ایام نوروز و سفرهای نوروزی و مشکلات موجود در این حوزه بر آن شدیم تا در میزگردی با حضور آقایان محسن یارمحمدیان معاونت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، امین حاتمیان دبیر کارگروه گردشگری استانداری و کریم داودی عضو کمیسیون گردشگری شورای شهر به صحبت پیرامون سفرهای نوروزی بپردازیم.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
زیرساخت‌های گردشگری زیر بار گردشگری انبوه نوروزی کمر خم میکنند …
به نظر می‌رسد در ابتدا باید به زیرساخت‌های گردشگری با توجه به سفرهای نوروزی بپردازیم. متأسفانه زیرساخت‌های گردشگری به‌خصوص در بخش اقامت کافی و مناسب نیستند درصورتی‌که در شرایط کنونی وضعیت زیرساخت‌ها مبهم نیست و می‌توان با مدیریت صحیح و توزیع مناسب سفر، از امکانات موجود بهره جست و فرصتی برای رفع کمبودها به وجود آورد.
یارمحمدیان در این راستا گفت: یک اشکال عمده در رابطه با گردشگرانی که به اصفهان سفر می کنند وجود دارد و آن این است که همه افراد بلااستثناء علاقه‌مندند از شهر اصفهان بازدید کنند و تمایلی به گشت و گذار در استان ندارند. اصفهان شیراز و یزد دربسته سفر تمامی گردشگران وجود دارند و بسیاری از تور اپراتورها معتقدند اصفهان گردشگری فرهنگی کشور را قفل کرده چون با مشکل کمبود زیرساخت‌های اقامتی روبه‌روست. قبول داریم که زیرساخت‌هایمان برای گردشگری انبوه کم است اما درحال‌توسعه است. ۳۵ هتل در حال ساخت در اصفهان وجود دارد و در زمان‌بندی انجام‌شده دقیقاً مشخص‌شده که هرکدام از انها چه زمانی افتتاح می‌شوند. لذا دور نمای اقامت در اصفهان خوب است و ما نهایتاً یکی دو سال دیگر با مشکل مواجه هستیم.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
داودی: اما متأسفانه من این‌طور فکر نمی‌کنم. واقعاً کدام‌یک از هتل‌هایمان دارند ۵ ستاره میشود؟ هتل سیتی سنتر؟ هتل مرکز همایش؟ هتل شهر رؤیاها؟ هتل هما؟ زیاد دلمان را خوش نکنیم که در اصفهان تعداد زیادی هتل در حال ساخت وجود دارند. تا جایی که من سراغ دارم بسیاری از این پروژه‌ها متوقف هستند و عملاً پیشرفتی ندارند و هنوز زیرساخت‌های ما تکانی نخورده‌اند.
حاتمیان نیز گفت: این به خاطر این است که ساخت هتل ۵ ستاره در شهر اصفهان با وضعیت کنونی توجیه اقتصادی ندارد.
این روزها موضوع فعالیت خانه‌های مسافر به‌عنوان موضوعی بحث‌برانگیز در صنعت گردشگری کشورمان مطرح هستند. مخالفان، فعالیت خانه‌های مسافر را به نفع صنعت گردشگری کشور در بخش اقامت و پذیرایی نمی‌دانند و معتقدند با فعالیت این اماکن، به‌ویژه در شهرهای گردشگر پذیر که برخی از گردشگران ترجیح می‌دهند از اقامتگاه‌های استیجاری استفاده کنند، فعالان و سرمایه‌گذاران صنعت هتلداری و اقامت متضرر خواهند شد. اما اگر بخواهیم نگاهی مثبت به فعالیت خانه‌های مسافر داشته باشیم، باید این موضوع را مدنظر قرار دهیم که صنعت گردشگری باوجود گردشگر معنا پیدا میکند و ازاین‌رو این حق طبیعی هر گردشگر است که میان انتخاب اقامت در یک هتل، یک‌خانه استیجاری یا هریک از واحدهای اقامتی دیگر مختار باشد. علاوه بر این، افزایش روزافزون تعداد خانه‌های مسافر حاکی از وجود تقاضا در این عرصه است؛ چراکه عرضه هر خدمتی در این صنعت از پی تقاضایی شکل‌گرفته و خواهد گرفت و ازاین‌رو فعالیت این اماکن نیز غیرقابل‌انکار بوده و حذف آنها از بازار گردشگری کشور به‌نوعی نادیده گرفتن حقوق گردشگران متقاضی اقامت در چنین اماکنی به شمار می‌رود.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
حاتمیان دراین‌باره گفت: اقامتگاه های بوم گردی و خانه های تاریخی یکی از ابزارهای اصلی ما برای توسعه گردشگری هستند . در تمام دنیا سیاست های تشویقی ویژه این قبیل مسائل اتخاذ می کنند . باید خانه های تاریخی را به بهره برداری برسانیم و از آنها منفعت کسب کنیم الان خانه های تاریخی کم کم برای ما تبدیل به یک معضل شده اند. چند هزار خانه تاریخی داریم که تکلیف آنها نه برای مالک مشخص است، نه برای ما و نه برای مجاورینش و این گونه میشود که سقف این خانه ها یا به صورت سهوی یا عمدی فرو می ریزد و تبدیل به تلی از خاک می شود که تازه آوار برداری اش داستانی جدید دارد . و در پی همه اینها نکته جالب این است که خاکروبه این خانه ها هم جمع می شود ولی ستاره های این خانه ها هنوز در نقشه های شهرداری می ماند.
یارمحمدیان افزود: جایگزین‌های بسیاری برای هتل‌ها وجود دارد. اقامت گاه‌های بومگردی و خانه‌های مسافر می‌توانند در کنار هتل‌ها قرار گیرند و به اقامت تنوع ببخشند. دوستان هتلدار مخالف فعالیت این واحدها هستند ولی من هم معتقدم باید بپذیریم که گردشگر حق دارد مکان اقامتش را از بین گزینه‌های مختلف انتخاب کند. لذا در اقامت باید تنوع وجود داشته باشد.
داودی نیز این‌گونه بیان کرد که: خانه‌های تاریخی فرصت‌های بالقوه‌ای برای اقامتگاه شدن دارند که متأسفانه تاکنون به آنها آن‌طور که باید توجه نشده. و این دقیقاً عاملی که در یزد باعث جذب گردشگران بسیاری میشود. مشکل برمی‌گردد به‌جایی که دولت حاضر است برای مسکن مهر وام با بهره ۷ درصد بدهد ولی بهره وام ساخت هتل را ۱۸ درصد وضع کردند. خب مسلم است که توجیه اقتصادی ندارد و بخش خصوصی برای ساخت هتل رغبت چندانی نشان نمی‌دهد. در تمام دنیا هتل‌ها ۱۳ الی ۱۴ درصد بازده اقتصادی دارند. خب اگر قرار باشد بخش خصوصی ۱۳ درصد سود کند و ۱۸ درصد بهره دهد مسلم است که این کار برایش توجیه اقتصادی ندارد. وقتی در عرض ۵ سال ۵۰۰ هتل در دبی ساخته میشود دلیلی ندارد جز آنکه وام‌هایی با بهره ۲ یا ۳ درصد به متقاضیان اختصاص دادند.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
حاتمیان: در همه جای دنیا معمول است که اخذ مجوزهای پروژه های ساخت و سازی ۳ تا ۶ ماه انجام گیرد . در صورتی که در ایران این پروسه گاها ۳ تا ۵ سال به طول می انجامد . خب معلوم است فرد سرمایه گذار و کارآفرین با این همه سختی که تحمل میکند دیگر برایش انگیزه ای برای ادامه کار و بهره برداری باقی نمی ماند.
یارمحمدیان گفت: البته بازهم هر چه به سمت جلو پیش میرویم مشارکت بخش خصوصی رو به افزایش است و بسیار امیدوارکننده می‌باشد. باید منافع بخش خصوصی را در نظر بگیریم و از طرفی دیگر هم به فکر اقشار کم‌درآمد علاقه‌مند به سفر در ایام پیک سفر باشیم. اسکان در باغ فدک و باغ غدیر ایده آل ما نیست اما وقتی در ایام شلوغی سفر با مشکل مواجهیم ناچاریم آنها را بپذیریم. تنوع از سر ناچاری نیست و لازم و همیشگی است اما کمپ‌ها از سر ناچاری و اضطرار ایجاد می‌شوند.
حاتمیان: بایستی سبد ارائه خدمات گردشگری ما به اندازه همه سلائق گردشگران باشد چه بخواهیم و چه نخواهیم عده ای هستند که علاقه دارند چادر بزنند و بعضا اصلا هم ربطی به وضعیت مالی شان ندارد و صرفا تمایل طبیعت گردی ایشان به اینصورت است.
اما داودی در این رابطه گفت: وقتی امکانات اقامتی ارزان‌قیمتی نظیر باغ فدک ایجاد می‌کنیم مسلم است که گردشگر آنجا به هتل ترجیح می‌دهد. باید کاری کرد که پس از هتل‌ها و مهمان‌پذیرها بخش‌های خصوصی مثلاً مدارس غیرانتفاعی بیایند و اتاق‌هایی با یک سری امکانات مشخص و استاندارد به گردشگران عرضه کنند. اما در رابطه با باغ فدک هم باید چاره بیندیشیم که لااقل اسکان در آن مکان از جنبه‌های دیگری به‌صرفه شود. مثلاً در قسمتی از باغ بازارچه صنایع‌دستی راه بیندازیم تا به اقتصاد گردشگری کمک کند.
توزیع زمان تعطیلات و مقاصد هدف گردشگری راهکار مدیریت جریان سفر
یارمحمدیان اظهار داشت: راه‌حل این مشکل در تمام دنیا مشخص است. تعطیلات آخر هفته باید دو روز باشند. اگر چنین شود سفر هم ازلحاظ زمانی و هم مکانی توزیع می گردد و بسیاری از مشکلات حل می‌شوند.
حاتمیان نیز گفت: درست است. باید برای توزیع تعطیلات فکری اساسی کرد . تعطیلات آخر هفته در تمام دنیا و البته درتهران نیز متداول است اما در شهرستان هایمان این اتفاق نیافتاده . توزیع تعطیلات به توزیع سفر کمک می کند، اقتصاد را رونق می دهد و اثرات خوبی در سبک زندگی مردم نیز می گذارد.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
یارمحمدیان افزود: طبق آماری که از خور و مرنجاب در دست داریم به‌وضوح می‌توان دریافت که ایامی که یک روز به تعطیلی جمعه اضافه میشود آمار گردشگران ورودی به آن مکان‌ها ۳ تا ۴ برابر میشود.
حاتمیان: می توانیم نوروز را به خوبی مدیریت کنیم به شرطی که از این ۳ میلیون گردشگری که وارد می شوند بتوانیم در استان اصفهان با همه شهرها و روستاهای مقصد گردشگری پذیرایی کنیم نه فقط در شهر اصفهان
اگر دو اتفاق (توزیع زمانی و توزیع مکانی سفر) در سیستم ما ساماندهی نشود راهی که داریم میرویم راه درست و پایداری نیست . الان دیگر حرف از گردشگری پایدار است و منافع گردشگری باید بر مضراتش غلبه پیدا کند . در نوروز تمام بدنه دولت از ماه ها قبل با هم همکاری می کنند و البته هزینه های بسیاری بدین منظور صرف می شود.
چرا به تب سفر در تعطیلات نوروز دامن میزنیم . واقعا دیگر زمان آن رسیده که با توزیع تعطیلات این مسئله را مدیریت کنیم . خیلی از همشهری های ما خبر ندارند که چه جاذبه های ویژه ای گوشه گوشه استان داریم .کاشان، فریدونشهر ، بویین و میاندشت ، سمیرم ، کویر خارا همه و همه در فاصله هایی حدود ۱ الی ۳ ساعتی شهر اصفهان واقع شده اند و جاذبه های منحصر به فردی را به دیدگان گردشگران هدیه می دهند . این ویکند ها(تعطیلات آخر هفته) کمک می کنند که فرصتی برای بازدید از این جاذبه ها فراهم شود . از طرفی با توزیعی که رخ می دهد شهروندان فرصت شب خواب در سفرهای خود را پیدا میکنند، آنوقت ایجاد هتل و مراکز اقامتی در شهرستان ها نیز توجیه پذیر می شود و اقتصاد مردم محلی شهرستان ها نیز رونق می گیرد. توزیع ایام سفر و توزیع مقاصد سفر تا صورت نگیرد لطمات و هزینه های سفر خیلی بیشتر از منافع است .
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
یارمحمدیان گفت: البته گردشگری که صبح برود و عصر بازگردد خیلی عایدی اقتصادی برای مردم محلی ندارد و اقامت شبانه است که اصل عایدی را حاصل میکند.
آموزش جامعه محلی عاملی تأثیرگذار بر تعدیل درک اثرات گردشگری
یکی از مسائل مهمی که طی سال‌ها در امر گردشگری و مسافرت به دست فراموشی سپرده‌شده و در دنیا خصوصاً کشورهای موفق در امر گردشگری موردتوجه قرارگرفته آموزش به مردم میزبان است.
یارمحمدیان ضمن تأیید افزود: به هر دلیلی اگر جامعه میزبان نگران ورود گردشگران باشد قطع به‌یقین گردشگری در آن مقصد با شکست روبه‌رو میشود. جامعه میزبان باید اثرات مثبت حضور گردشگر را ببیند. منفی‌ها را خیلی راحت می‌بیند و اگر حس کند محاسنی وجود ندارد دلیلی هم برای مشارکت نمی‌بیند. البته باید بگویم که متأسفانه در مواردی گروه‌هایی به‌جای جامعه محلی راجع به گردشگری تصمیم می‌گیرند. اگر جامعه میزبان ناراضی باشد باید به قطع از توسعه آن جلوگیری شود. اما به شرطی که واقعاً خواست مردم محلی باشد. اگر جامعه محلی بازتاب گردشگری را در مسائل اقتصادی ببیند به‌احتمال‌زیاد ممکن است از مشکلات فرهنگی اجتماعی که رخ می‌دهد چشم‌پوشی کند اما اگر فقط متحمل هزینه شود به قطع با آن مخالفت میکند
کارهایی در آموزش انجام داده‌ایم اما مسئولیت آموزش آحاد مردم با ما نیست. مسئولیت آموزش تأسیسات از قبیل آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها، تورلیدر ها، رستوران‌ها و … با ماست. البته منعی نشده‌ایم که بقیه را آموزش بدهیم اما مسلماً نیازمند برنامه‌ای جامع و قوی است
مثلاً راهنماهای ما هر هفته جلسه آموزش دارند. اتحادیه‌ها و اصناف موظف‌اند که برای فعالانشان در حیطه کاری خودشان کلاس‌های آموزشی بگذارند. مثلاً اتحادیه تاکسیرانی موظف است به تمام رانندگان رفتار شایسته را آموزش دهد. در بحث عموم افراد جامعه این‌طور که منطقی به نظر می‌رسد این است که شهرداری مسئولیت را بر عهده گیرد شهرداری باید مردم شهرش را در ابعاد مختلف آموزش دهد. رسانه‌هایی که شهرداری در اختیار دارد را نظیرش را کسی ندارد که می‌تواند با همان‌ها به‌طور گستره به مردم آموزش دهد.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
البته لازم است بگویم که مهم‌تر از آموزش این است که مردم حس کنند گردشگری منافعی را برایشان به همراه دارد.
داودی: به نظر من حداقل هرسال یک ماه مانده به عید برنامه‌ای بچینیم و آموزش وسیعی به مردم جامعه در رابطه با نحوه برخورد با گردشگران را بدهیم.
مردم فرهنگشان بیست سال پیش‌ازاین خیلی بهتر بود اما الآن شاهد برخوردهای بدی با گردشگران هستیم. شهرداری نهادی قدرتمند در حیطه رسانه است که باید از فرصت‌هایی که از طریق رسانه‌ها در اختیار دارد استفاده کند و به مردم شهرش آموزش بدهد. هر گردشگری اگر یک برخورد خوب از ما ببیند در زمان برگشت خود به کشورش می‌تواند با تبلیغی که از ما میکند ۱۰ گردشگر را مشتاق بازدید از ایران کند. همین‌طور اگر رفتار بدی از ما ببینند علیه ما به‌شدت تبلیغ بد میکنند. هیچ‌کدام از ما هنوز اصول درست میزبانی را یاد نگرفته‌ایم.
چه اقداماتی تاکنون در جهت توزیع مکانی صورت گرفته؟ آیا جاذبه‌هایی که جدیداً ایجادشده‌اند به‌گونه‌ای معرفی می‌شوند که گردشگران به‌خوبی از وجود آنها آگاه شوند؟
یارمحمدیان در پاسخ به این سؤال گفت: تمام بروشورها امسال به‌روز شده‌اند و جاذبه‌هایی که طی امسال و سال‌های گذشته در شهر و استان اصفهان ایجادشده‌اند را در آنها به‌طور کامل مشخص و معرفی کرده‌ایم به‌طوری‌که گردشگر هنگام ورود به شهر اصفهان علاوه بر جاذبه‌های درون‌شهری، متوجه میشود که مثلاً گلپایگان با چه مسافتی چه جاذبه‌ای برای ارائه دارد.
حاتمیان نیز افزود: ترویج محله گردی ها کمک زیادی هم به گردشگران و هم خود شهروندان می کند و باعث می شود اقتصاد خرد گردشگری در محله ها رونق پیدا کند. خدا رو شکر احداث جاذبه های گردشگری در شهر اصفهان همچون آکواریوم ، شهر رویاها و…. توسط شهرداری که در سال های اخیر به جاذبه های اصفهان اضافه شد کمک ویژه ای به تمرکز زدایی گردشگری کرد.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
درنهایت نوروز و سفرهای نوروزی را برای اصفهان فرصت می‌بینید یا تهدید؟
داودی دراین‌باره گفت: باید ببینیم برای اصفهان چه هدفی را دیده‌ایم. ما اصفهان را در اهداف بلندمدت یک شهر فرهنگی تعریف کرده‌ایم. این مهمانان می‌توانند خوب باشند و ما را به اهداف کلی‌مان نزدیک میکنند ولی نه صرفاً با این سبک و حجم تبلیغات. رسانه‌ها اعلام میکنند گردشگران از ۴ میلیون با ۵ میلیون رسیدند واقعاً چه هدفی با ین نوع تبلیغات دنبال میشود. اینها فقط هجمه شعاری هستند باید ببینیم چقدر توانسته‌ایم و چقدر می‌توانیم از این وقایع به‌عنوان فرصت استفاده کنیم و ظرفیت و زیرساخت‌هایمان را ارتقا دهیم. ما باید در اهداف گردشگری‌مان طوری برنامه‌ریزی کنیم که گردشگران داخلی در ایام لو سیزن به اصفهان بیایند تا هم یه مقداری از ظرفیت هتل‌هایمان را پر کنند و توجیه اقتصادی پیدا کنند.
حاتمیان نیز افزود: اگر مدیریت سفرهای نوروزی درست انجام نشود لطمات آن بر بدنه اجرایی و مردم ماندگار خواهد شد دردآور است که ما این جا نگران حجم بالای ورود گردشگر به شهر باشیم و ان سوی استان مسئولین یکی از شهرستان ها خدا خدا بکند که گردشگر بیاید و رونق اقتصادی حاصل شود . باعث اندوه است که در اصفهان ترافیک قفل شود ولی در شهر دیگری خیابان ها خالی از گردشگر باشد. این طرف مردم اصفهان در نوروز از شلوغی و ترافیک سنگین مرکز شهر به استیصال در امور روزمره بیفتند و آن طرف روستاییان عزیز ما در بهترین روستاهای هدف گردشگری چشم انتظار حضور پر رونق گردشگر باشند.
داودی در کلامی متفاوت افزود: نوروز رخداد بسیار خوبی است ولی برنامه‌ریزی ما تا به امروز طوری نبوده که بتوانیم از این فرصت بهره کافی را ببریم. هنوز مشکلات اساسی ما در فرودگاه اصفهان حل‌نشده. گردشگر برای انجام یک کار بانکی کوچک باید دو ساعت منتظر بماند که ساعت ۷ و نیم صبح شود تا بانک آغاز به کار کند. از طرفی دیگر یک ساعت و نیم طول می‌کشد تا بارها را از هواپیما خارج کنند. موقع خروج از پارکینگ فرودگاه هم که باید یک صف نیم‌ساعته را تحمل کنند تا بتوانند خارج شوند. کدام هتل ما در منوی رستورانش غذاهای دلخواه گردشگران را به‌خوبی سرو میکند؟ کدام هتل برای شب گردشگران برنامه‌های ویژه‌ای تدارک دیده؟ گردشگران ما از ۸ تا ۱۲ شب در اتاق‌هایشان محبوس هستند. به‌راحتی می‌توان با ترکیبی از موسیقی سنتی و نمایش ورزشکاران باستانی خاطره‌ای تحت عنوان شب اصفهان را برای گردشگران رقم زد. از سوی دیگر اصفهان حتی یک محور پیاده زنده ندارد که گردشگر بتواند شب با خیال راحت در آن قدم بزند و لذت ببرد. متأسفانه همه فقط حرف میزنیم و از عمل خبری نیست.
یارمحمدیان نیز در انتها افزود: چنانچه موانع را برطرف کنیم می توانیم با سرعتی بیش از پیش به سمت توسعه حرکت کنیم . به‌طورکلی آینده را خوب می‌بینم. باید سعی کنیم تا تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم و نهایت استفاده را ببریم. دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه باید گردشگری را به‌صورت یک پروژه در نظر بگیرند تا مشخص شود هرکسی باید چه‌کاری انجام دهد. خوشبختانه در برنامه ششم این‌گونه بیان‌شده که تمام بخش‌ها باید پیوست گردشگری داشته باشند. به‌طورکلی تا ایده آل‌هایمان خیلی فاصله‌داریم لذا سرعت حرکتمان را باید افزایش دهیم. هرسال نسبت به سال قبل توزیع سفر یا همان تمرکززدایی دارد بیشتر صورت می‌گیرد و اگر بتوانیم این کار را کامل انجام بدهیم قطعاً تهدیدهایمان به فرصت تبدیل میشود.
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
سفرهای نوروزی، فرصت یا تهدید؟! / مسافران نوروزی در راه
نویسنده : بهاره بستام رخ
