قزوین، پایتخت ایران در زمان حکومت صفوی به‌دلیل داشتن موزه‌ها، کلیساها، بازارهای قدیمی و بناها و آثار تاریخی متعدد و زیبا یکی از جاهای دیدنی ایران به‌حساب می‌آید. قزوین ازنظر تعداد آثار تاریخی، رتبه اول را در ایران دارد. دیدنی های قزوین آن‌قدر زیاد است که در طول تاریخ لقب‌های زیادی ازجمله دروازه بهشت، باغ‌شهر و دارالسلطنه را با خود به‌همراه داشته است. در این مقاله شما را با جاهای دیدنی قزوین آشنا خواهیم کرد.
اگرچه تپه‌های باستانی موجود، نشان از حدود ۱۰هزار سال قدمت یک‌جانشینی در این منطقه دارند، اما در مورد بنای اولیه خودِ شهر، بسیاری از تاریخ‌نگارها بر این باور هستند که شاپور بزرگ، دهمین پادشاه ساسانی، حدود ۱۷۰۰ سال پیش شهر قزوین را با نام کِشوین پایه‌گذاری نمود.
قزوین از ایام قدیم، به‌خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، نقش مهمی در مراوده‌های تجاری و لشکرکشی‌های نظامی بین اقوام و کشورهای مختلف داشته است. امروزه هم به‌عنوان استانی که در مسیر ارتباطی استان‌های شمالی و غربی کشور واقع شده، نقش مهمی در پیوند آنها با سایر نقاط کشور ایفا می‌کند.
تعداد زیادی از آثار تاریخی قزوین، به دورانی برمی‌گردد که این شهر پایتخت حکومت صفویه بود؛ دورانی که حدود ۵۰ سال به طول انجامید. براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر قزوین حدود ۵۲۰ هزار نفر است. زبان اصلیِ مردم این شهر، فارسی با لهجه قزوینی است. زبان‌های ترکی، تاتی و گیلکی هم گویشوران فراوانی در این شهر و به‌ویژه در سایر شهرها و روستاهای استان قزوین دارند.
باید به این نکته هم توجه کرد که این مقاله صرفاً به معرفی دیدنی های شهر قزوین می‌پردازد؛ درحالی‌که معرفی سایر نقاط استان قزوین، همچون شهرستان تاکستان، منطقه الموت، شهرستان آوج و بسیاری از شهرستان‌ها، دهستان‌ها و منطقه‌های دیگر آن، هرکدام به‌تنهایی مقاله کاملی را می‌طلبند.
مجموعه باغ صفوی
مجموعه باغ صفوی یا دولت‌خانه صفوی از چندین بنای تاریخی تشکیل شده، ازجمله: سردر عالی قاپو، عمارت نادری، عمارت پهلوی، عمارت قاجاری، گراندهتل، کاخ چهلستون و چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی دیگر. در روزهای مختلف سال، نمایشگاه‌های دائمی و فصلی هم در قسمت‌های مختلف این مجموعه برگزار می‌شوند.
این مجموعه که در فهرست آثار ملی کشورمان هم به ثبت رسیده، متشکل از بناهای مختلفی مربوط به دوره صفویه، دوره قاجار و دوره پهلوی است. با این حساب می‌توان تاریخ حدود ۵۰۰ سال گذشته ایران را در این مجموعه یک‌جا تماشا کرد.
مجموعه باغ صفوی بین خیابان پیغمبریه، خیابان هلال‌احمر و سبزه‌میدان محصور شده و درِ ورودی اصلی آن هم در خیابان سپه است. بهترین مسیر برای تماشای این مجموعه، این است که خود را به خیابان سپه برسانید، از سردر عالی قاپو وارد شده، بناها و دیدنی‌های آن را یکی‌یکی تماشا کرده و گردش خود را در کاخ چهلستون به پایان برسانید.
اگر آن‌قدر فرصت‌تان کم است که نمی‌توانید از همه جاهای دیدنی قزوین بازدید کنید، اگر فقط چند ساعت را در این شهر می‌گذرانید یا به هر دلیلی، فقط به یکی از جاهای دیدنی قزوین می‌توانید سر بزنید، پیشنهاد می‌کنم به‌سراغ این مجموعه بروید.
بازار قزوین
بازار سنتی قزوین یکی از زیباترین بازارهای سرپوشیده ایران و یکی از جاذبه های گردشگری قزوین است که قدمتی هزارساله دارد. این بازار در دوره صفوی و بعدها در دوره قاجار سروشکل تازه‌ای به خود گرفت و سراها و بناهای دیگری به آن اضافه شدند که امروزه جزو آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شوند.
سرای سعد السلطنه، سرای حاج‌رضا، سرای رضوی، سرای وزیر و مسجدالنبی از معروف‌ترین فضاهای موجود در این بازار هستند. در کنار اینها، تیمچه‌ها و راسته‌های دیگری هم هستند که قدم‌زدن در آنها، گاهی شما را به دوره صفوی می‌برند، گاهی به دوره قاجار و گاهی نیز میان هیاهوی زندگی امروزی رها می‌کنند! در راسته‌ای مبهوت زیبایی فرش‌هایی می‌شوید که از دیوار حجره‌ها آویزان شده‌اند، در راسته دیگر تنوع ظروف مسی را به تماشا می‌نشینید و در راسته دیگری مردم را می‌بینید که مشغول خرید میوه‌های رنگارنگ و سبزی‌های تازه هستند.
بعضی از فضاهای دیدنی بازار قزوین طی چند سال گذشته مرمت و بازسازی شده‌اند که این امر باعث شده تماشایی‌تر از قبل هم بشوند. سرای سعد السلطنه که بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده ایران محسوب می‌شود، از همین فضاهای بازسازی‌شده است. این کاروانسرا که پیش از انقلاب اسلامی در فهرست آثار ملی ثبت شده، مشتمل بر فضاها، بناها و حجره‌های دیدنی فراوانی است.
شاید فقط بازدید همین سرا از مجموعه بازار قزوین، برای کسانی که به تاریخ و فرهنگ ایران علاقه‌مند هستند، یک نصفه روز زمان بخواهد! اگر اهل شکم‌گردی هم هستید، باید بدانید کافه‌ها و رستوران‌های زیادی در گوشه‌وکنار این کاروانسرا آماده پذیرایی از شما هستند.
بازار قزوین ورودی‌های زیادی دارد. اگر سبزه‌میدان (میدان مرکزی شهر) را مبداء قرار دهیم، می‌توانید خیابان امام خمینی را به سمت پایین پیاده‌روی کنید و از چندین ورودی که در سمت چپ واقع شده‌اند وارد یکی از راسته‌های بازار شوید. اگر هم قصد دارید با خودروی شخصی به بازار بروید، بهتر است در خیابان کوروش (شهید انصاری) سراغ پارکینگ‌های بازار را بگیرید.
پارک سنتی ملاخلیلا
کمی از آثار تاریخی فاصله می‌گیریم و به تفریح می‌پردازیم. پارک سنتی ملاخلیلای قزوین در مساحتی حدود ۶ هکتار، در اواسط سال ۱۳۹۴ افتتاح شد. این پارک در دل باغستانی سنتی در جنوب شهر قزوین شکل گرفته که چند صد سال قدمت داشته است. بوستان ملاخلیلا طی چند سال گذشته به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی قزوین بدل شده است.
این پارک که با الهام از معماری دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی ساخته شده، امکانات فراوان تفریحی، اقامتی، فرهنگی و تجاری را در خود جای داده است و گردشگران می‌توانند ضمن تنفس هوای پاک، استفاده از امکانات مدرن و تماشای درخت‌های کهنسال، پرندگان زیبا و آبگیرهای مصنوعی این بوستان فوق‌العاده، حس قدم‌زدن در کوچه‌باغ‌های قدیمی ایران را تجربه کنند.
اگر از سمت همدان به قزوین می‌آیید، این بوستان درست در ورودی شهر واقع شده، در غیر این صورت برای رسیدن به پارک سنتی یا بوستان ملاخلیلا، باید به بلوار جمهوری اسلامی بروید، این بوستان روبه‌روی میدان میوه و تره‌بار قزوین قرار گرفته و پارکینگ بزرگی هم دارد.
پارک جنگلی باراجین
پارک جنگلی باراجین یا فدک، با مساحتی حدود ۱۵۰۰ هکتار، یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های جنگلی کشور و جاهای دیدنی قزوین است. نخستین قسمت‌های این پارک، از آخرین ساختمان‌های شهر قزوین حدود ۲ کیلومتر فاصله دارد.
این پارک جنگلی علاوه‌بر پوشش گیاهی و درخت‌های سرسبز، منظره‌های تماشایی، کوه‌ها و تپه‌هایی برای کوهپیمایی و آب‌وهوای پاک، بخش‌ها و امکانات فراوان دیگری هم دارد؛ ازجمله: پیست‌های دوچرخه‌سواری و موتورسواری، پارک رباتیک، دهکده طبیعت، سینمای تابستانه، شهربازی، آب‌نماهای تماشایی و امکانات اقامتی.
اگر خواستید کمی از تاریخی‌گردی در داخل شهر قزوین فاصله بگیرید و آب‌وهوایی عوض کنید، پارک جنگلی باراجین محل فوق‌العاده‌ای است تا ساعت‌ها و چه‌بسا روزهایی پرهیجان و به‌یادماندنی برای خود و خانواده رقم بزنید. برای رسیدن به این پارک جنگلی از داخل شهر قزوین، باید به‌سمت شمال شهر حرکت کنید و بلوار نخبگان را تا انتها بروید. به‌جز این، ازطریق آزادراه قزوین زنجان هم می‌توانید خود را به باراجین برسانید.
دروازه ها
شهر قزوین در گذشته ۹ دروازه داشته است. امروزه از آنها، فقط دو دروازه باقی مانده‌اند؛ دروازه تهران قدیم و دروازه درب‌کوشک. هر دوی این دروازه‌ها متعلق به دوره قاجار بوده و در فهرست آثار ملی هم ثبت شده‌اند.
دروازه تهران قدیم در نزدیکی ترمینال قزوین واقع شده و درب‌کوشک هم در انتهای خیابان نادری شمالی قرار گرفته و هر دو از جاهای دیدنی قزوین هستند.
مسجدها
با وجود آرامگاه امام‌زاده حسین (ع)، بقعه چهار انبیاء و امام‌زاده‌های دیگر و اماکن متبرکه و مذهبی فراوان، قزوین را چهارمین حرم اهل بیت (ع) در ایران می‌دانند. قزوین که از دیرباز جزو شهرهای مذهبی ایران بوده، مسجدهای فراوانی هم از دوره‌های مختلف تاریخی در خود جای داده است.
مسجد جامع قزوین در خیابان سپه که از کهن‌ترین مساجد جامع قزوین است و بنای آن بر آتشکده‌های دوره ساسانیان قرار گرفته، مسجدالنبی در محدوده بازار، سنجیده مسجد که متعلق به دوره سلجوقی است، مسجد و مدرسه سردار و مدرسه صالحیه، تنها نمونه‌هایی از ده‌ها مسجد تاریخی و از جاهای دیدنی قزوین هستند. بیشتر مساجد تاریخی قزوین، در محدوده مرکز شهر واقع شده‌اند و طی یک پیاده‌روی چندساعته، می‌توانید از مساجد و اماکن فراوانی بازدید کنید.
کلیساها
شهر قزوین در کنار مساجد تاریخی که گفته شد، کلیساهای تاریخی هم دارد که برخی از آنها هنوز هم محل عبادت ارامنه این شهر هستند. از کلیساهای قزوین می‌توان به کلیسای کانتور، کلیسای رفیع و کلیسای هریپسیمه مقدس اشاره کرد.
در این میان کلیسای کانتور که یادگار زمان حضور روس‌ها طی سال‌های جنگ جهانی دوم در قزوین است، هرروزه میزبان گردشگران فراوانی است. در حیاط این کلیسا که از کوچک‌ترین کلیساهای جهان محسوب می‌شود، می‌توانید از مقبره جان‌باختگان روس هم بازدید کنید.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
مهدی فیروزی
