کویر کاراکال یا کویر صادق‌آباد در مرکز ایران واقع شده است. کویری که از قدیم زیستگاه یک گربه‌سان زیبا به نام کاراکال بوده و به همین نام به شهرت رسیده است.
یکی از مکان‌هایی که میتوان از مشاهده ترکیب رنگ‌های آن به حسی فراتر از آرامش رسید، سرزمین‌های کویری است. سرزمینی که در اولین نگاه، رنگ قهوه‌ای زمین و آبی آسمان نامتناهی‌اش، آن را به منظره‌ای بی‌همتا تبدیل می‌کند. در کویر میتوان با تماشای به هم پیوستن کویر و آسمان به معنای واقعی در افق محو شد. کویر منطقه‌ای اسرارآمیز است که برخلاف ظاهر سخت و خشن آن، از رنگ تا حرکت شن‌های روانش برای بسیاری از گردشگرها جذاب است.
ایران کشوری است که کویرهای بسیاری دارد، ولی یکی از زیباترین و دست‌نخورده‌ترین کویرهای آن، کویر کاراکال یا همان کویر صادق‌آباد است که در منطقه‌ای کویری و بسیار زیبا در نزدیکی روستای صادق‌آباد در شهرستان بافق در استان یزد قرار گرفته است. این کویر به علت این که زیستگاه نوعی گربه‌سان به اسم کاراکال است، به همین نام شهرت یافته است.
«کاراکال» نام فارسی باستانی حیوانی شبیه گربه با نام امروزی «سیاه گوش» است. این حیوان زیبا یکی از ۸ گونه گربه‌سان موجود در ایران است. برای رسیدن به کویر کاراکل ابتدا باید به شهر یزد رفت. سپس جاده کویری تقریبا ۱۰۰ کیلومتری آن را به سمت شهر بافق طی کرد. در اواسط بلوار ورودی شهر بافق به سمت چپ پیچید و بعد از طی مسافت ۱۵ کیلومتر در نهایت به روستای به نام صادق‌آباد می‌رسید که کویر کاراکال دقیقا در کنار آن قرار دارد. در بین راه نیز بقایایی یک قلعه قدیمی را می‌بینید که در حال بازسازی است. همچنین در این منطقه نخلستان‌های بزرگی وجود دارد که بازدید از آن‌ها در کنار درختان بی‌شمار انار و پسته خالی از لطف نیست.
شهر بافق را کمی بهتر بشناسید
شهرستان بافق در جنوب و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از مرکز استان، یعنی شهر یزد قرار دارد و با استان کرمان همسایه است است. بزرگ‌ترین شوره‌زار استان یزد که بر اثر شوراب‌های رودخانه شور ایجادشده، در کویر درانجیر قرار دارد که کویر کاراکال بخش از همین کویر است و در شمال غربی شهر بافق قرار دارد. جالب است بدانید رشته‌کوه‌های موازی با جهت شمال غربی-جنوب شرقی در این شهر قرار دارد که علاوه بر بیابان، این منطقه را دارای کوه‌های نسبتا مرتفعی هم کرده است. مرتفع‌ترین کوه در بین این کوه‌ها، «بن لخت» با ارتفاع ۳۰۰۲ متر است که در شرق بافق قرار دارد. برای همین مناطق شرق بافق آب‌وهوای ملایم‌تر و کوهستانی دارد و مناطق غربی که قسمتی از آن در کویر درانجیر است، آب‌وهوای بیابانی و گرم و خشک دارد. مهم‌ترین رودخانه بافق رودخانه شور است که از ماهان کرمان شروع‌شده و در کویر درانجیر به انتها می‌رسد. هوای بافق به‌طور کلی گرم است و آب آن‌که از قنات‌های قدیمی و چشمه‌ها تهیه می‌شود و کمی مزه‌ی شور دارد.
به دلیل آب و هوای گرم منطقه میتوان خرما و پسته را مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهر دانست. بافق یکی از گرم‌ترین و سبز دشت بافق یکی از سردترین مناطق استان یزد است که این تنوع زیستی اهمیت شهر بافق را نشان می‌دهد. جالب است بدانید بافق تنها شهرستان استان یزد است که دارای نخلستان‌های بزرگ است. همچنین شهر بافق همچنین زادگاه شاعر بزرگی چون وحشی بافقی است که بنای یادبود آرامگاهی وی در شهر یزد قرار دارد. همان‌طوری که گفته شد، کویر کاراکال نیز در فاصله ۱۵ کیلومتری از این شهر قرار دارد که دقیقا در کنار روستای به نام صادق‌آباد واقع شده است. برای همین در بین مردم محلی به این کویر، کویر صادق‌آباد هم گفته می‌شود.
کاراکال یا همان سیاه گوش را بیشتر بشناسید
«سیاه‌گوش»، «کاراکال» یا «منگوله‌گوش» گربه‌سانی کوچک است که در خاورمیانه و آفریقا زندگی می‌کند. کاراکال یکی از سنگین‌ترین و سریع‌ترین گربه‌های کوچک است و مطالعات ژنتیکی نشان می‌دهد که گربه طلایی آفریقایی و یوزگربه نزدیک‌ترین خویشاوندان این گربه‌سان هستند. به دلیل قدمت حضور کاراکال در ایران از گذشته، کویری با همین نام در زیستگاه این حیوان به یادش نامگزاری شد. عده زیادی کاراکال را با گربه‌سان دیگری با نام علمی «لینکس» اشتباه می‌گیرند.
دو جانور شباهت ظاهری زیادی به هم دارند، از جمله در داشتن گوش‌هایی سیاه. جالب است بدانید کشورهای غربی کاراکال را با نام ایرانی می‌شناسند و به آن لینکس ایرانی یا صحرایی می‌گویند. کاراکال تک‌زی و به‌شدت قلمروطلب است. در بیشتر موارد شب‌گرد و شب‌شکار هستند، ولی گاهی در روز هم دیده می‌شوند. کاراکال در مناطق خشک قلمرو وسیعی دارد، به‌طور مثال یک کاراکال ۲۷۰ تا ۱۱۱۶ کیلومتر مربع را تحت قلمروی خود در می‌آورد و اجازه حضور کاراکال دیگری را نمی‌دهد.
وسعت قلمرو ارتباط مستقیمی با وزن بدن جانور و ارتباط معکوسی با فراوانی طعمه‌ها دارد. در حین بازدید از کویر کاراکال اگر خوش‌شانس باشید، میتوان یکی از این حیوان‌های دوست‌داشتنی را از نزدیک ببینید. اخیرا جمعیت گربه‌های کاراکال در دنیا محدود شده و هند آخرین حد شرقی پراکنش کاراکال است که همین موضوع باعث شده تا این حیوان به‌عنوان یک گونه کمیاب معرفی شود. این گربه به راحتی رام می شود به‌طوری که در زمان‌های گذشته مردم هند و ایران این گربه‌ها را برای شکار پرندگان، خرگوش، آهو و روباه تربیت می‌کردند.
کویر کاراکال را بهتر بشناسید
کاراکال کویری در دل ایران و تقریبا در مرکز جغرافیایی آن است. همان‌طوری که گفته شد، نام این کویر برگرفته از گربه وحشی کاراکال و ساکن همین منطقه است. گربه‌هایی که به دلیل هوش بالا و قابلیت اهلی شدن همیشه در طول تاریخ مورد توجه ایرانی‌ها بودند و با آموزش‌های فنی برای شکار به‌عنوان حیوانات شکاری مورد استفاده قرار می‌گرفتند. پوشش گیاهی (به جز درختان میوه‌دار و نخلستان‌ها) در کویر کاراکال بسیار ضعیف و عمدتا از گیاه ماسه پسند هستند. از گونه‌های گیاهی این منطقه میتوان به بوته‌های «ِنسی» و به ندرت «اسکنبیل» اشاره کرد. در مرز شن‌زارها و نمک‌زارهای حاشیه آن هم میتوان درختچه‌های گز را دید. از نکات مهم دسترسی به این کویر وجود جاده آسفالت تا خود مقصد است که دسترسی آن را برای همه راحت می‌کند.
شترسواری، سافاری، موتورسواری روی شن‌های طلایی، غلت خوردن از بالای تپه‌های شن روان، پیاده‌روی در نخلستان و اقامت در اقامتگاه سنتی و غرق شدن در آسمان پر ستاره شب، تمام چیزی است که میتوان از یک سفر کویری انتظار داشت و تجربه تمام این موارد در سفر به کویر کاراکال ممکن است. به گردشگرانی که علاقه زیادی به زیبایی‌ها و سکوت کویری دارند، سفر به کویر کاراکال به شدت توصیه می‌شود. بسیاری از گردشگرهایی که به کویر سفر می‌کنند به دنبال آرامش و دوری از هیاهوی روزمره هستند. کویر منبع سکوت و آرامش است. سکوت کویر و دنیای ناشناخته و گاه وهم‌انگیز آن، تنها بخشی از ویژگی‌های این سرزمین شنی است. در کویر کاراکال به خاطر دوری از مراکز پر سر و صدا مثل شهرهای بزرگ، آرامش و سکوت خاصی حکم‌فرما است.
کویر طلایی کاراکال مثل سایر کویرهای توریستی ایران، محیط مناسبی برای تفریحات خاص کویر دارد. شب‌نشینی در آسمان پرستاره کویر و لذت از یک چای ذغالی از جمله لذت‌هایی است که میتوان در این منطقه تجربه کرد. کویر کاراکال حیات وحش جذابی هم دارد که فرصت بازدید از پرنده‌ها و حیوانات کویری را به بازدید‌کننده‌ها می‌دهد.
کاراکال نخلستان و تپه‌های شنی بسیار زیبایی دارد و قدم زدن در این نخلستان‌ها و تپه‌های شنی شامل تجربه‌های بی‌نظیری است که در سفر به کویر تجربه خواهید کرد. خانه وحشی بافقی که از شاعران قرن دهم هجری قمری ایران، با معماری زیبا و خاص خود از جمله آثار ملی ایران است که در مسیر رسیدن به این کویر قرار دارد. این خانه همه ساله گردشگران بسیار زیادی را به خود جلب می‌کند. آب‌انبار و حمام کاکامیر از دیگر جاذبه‌های کویر زیبای کاراکال و در کنار شن‌های روان آن است. آب‌انبار کاکامیر یکی از بزرگ‌ترین آب‌انبارهای بافق است که با حجم ۲۵۰ متر مکعب آب و با پوشش آجری گنبدی گردچین به‌طور بسیار زیبا و باشکوهی در دل زمین و در عمق چهار متری قرار دارد.
قلعه باقرآباد در بافق و در فاصله‌ی ۲ کیلومتری کویر کاراکال یکی از زیباترین دژ‌های تاریخی استان یزد است که به راحتی میتوان از بالای شن‌های روان کویر این قلعه را دید. قلعه باقرآباد، دژی است متعلق به دوره‌ی قاجار است که به دستور عبدالرحیم خان فرزند محمد تقی خان بافقی به منظور پناه گرفتن مردم در برابر خطرات احتمالی و همچنین انبار کردن غلات ساخته شد. این قلعه با ۴۵ اتاق و دو برج نگهبانی، ۳ جایگاه برای سنگ‌اندازها و ۱۰ جایگاه برای تیراندازها در استان یزد تبدیل به یک قلعه منحصر به فرد شده است. شن‌های روان کویر کاراکال هم یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های توریستی این منطقه است. تپه‌های شن‌های روان که با وسعت بیش از ۱۵۰۰ هکتار و ارتفاع بیش از ۵۰ متر در نوع خود رکوردار یکی از بزرگ‌ترین تپه‌های شنی ایران هستند.
جالب است بدانید که البته تا چند سال پیش این منطقه یک جاذبه توریستی ناشناخته بود که با همت مردم محلی به یک منطقه شناخته شده تبدیل شد. یکی از برنامه‌های بسیار جالبی که در این منطقه اجرا شد همایش کشوری کویر نوردی بود. این همایش در دی ماه سال ۱۳۸۶با حضور هیات‌هایی از چند استان کشور اجرا شد. انعکاس خبر آن باعث شد این منطقه در کل کشور شناخته شود. بعد از ورود گردشگران خارجی به آن، کویر کاراکال توانست خود را به‌عنوان یکی از معروف‌ترین کویرهای ایران معرفی کند.
به تازگی مجتمع رفاهی با اسم شهید برزگری در کنار کویر کاراکال تاسیس شده است که خدمات مناسب و رفاهی خوبی را به گردشگران ارائه می‌دهد. مهم‌ترین خدمات این مجتمع ارائه اتاق‌ها و سوئیت هایی برای اقامت شبانه است که طراحی کاملا کویری دارند که در نوع خود بسیار جالب و زیبا هستند. همچنین سرویس بهداشتی، حمام و پارکینگ هم از سایر امکانات این مجتمع رفاهی است. سایر خدمات تفریحی این مجتمع هم عبارت هستند از پرواز با چتر پاراسل، والیبال ساحلی، مکان مناسب برای حمام افتاب، زمین بدمینتون، تورهای ریگ‌نوردی و رصد آسمان شب.
قرار گرفتن این کویر زیبا در کنار یک شهر که به ثبت جهانی رسیده است، دلیل کافی برای بازدید از آن را فراهم می‌کند. بسیاری از افرادی که برای بازدید از جاهای دیدنی یزد به این شهر سفر می‌کنند، با شنیدن نام کویر کاراکال ترغیب می‌شود که به این منطقه هم سری بزنند. پس اگر روزی قصد سفر به شهر یزد را داشتید، حتما بازدید از کویر کاراکال را هم در برنامه خود قرار دهید.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
سعید صالحی
