مدرسه چهار باغ / موزه کاشی کاری اصفهان دیدن دارد

مدرسه چهار باغ / موزه کاشی کاری اصفهان دیدن دارد

در اواخر سلطنت صفوی، اصفهان شاهد آخرین شاهکار هنری و فرهنگی از دوران پرشکوه صفویان بود. در دوران حکومت آخرین پادشاه صفوی سلطان حسین مدرسه و مسجد چهار باغ در اصفهان  برای تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی ساخته شد. ساخت این بنای بزرگ و ارزشمند از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ قمری طول کشید. این بنا هم مدرسه بود و هم مسجد و به نام مدرسه ساطانی و مدرسه مادرشاه نیز خوانده می شد. مساحت این بنا ۸۵۰۰ متر است که در ضلع شرقی خیابان چهار باغ قرار دارد.  بعد از انقلاب اسلامی مدرسه علمیه امام صادق (ع) نام گرفت.

وجه تسمیه این مدرسه برای چهارباغ به این سبب است که در خیابان چهارباغ قرار دارد و و چون در زمان سلطان حسین ساخته شده است به نام مدرسه سلطانی مشهور است و همینطور به این دلیل که مادر شاه سلطان حسین چندین کاروانسرا و بازار و نهادهای اقتصادی دیگر را وقف این مدرسه و مسجد نموده بود به مدرسه مادر شاه معروف بود .

مدرسه چهار باغ / موزه کاشی کاری اصفهان دیدن دارد

سبک این بنا به شیوه اصفهانی است و دارای بخشهای دیدنی زیر است

• معماری و کاشی کاری های زیبای مدرسه به خصوص گنبد آن
• درب مجلل مدرسه که با طلا و نقره تزئین شده است
• محراب با شکوه و منبر یکپارچه مرمر آن
• حجره مخصوص شاه سلطان حسین که وقتی به مدرسه برای تدریس و عبادت و خلوت می آمد از آن استفاده می کرد.
• خطوط زیبای نستعلیق کتیبه ها و ثلث سنگابها و پنجره های چوبی مشبک

این بنا را می توان کلکسیون و موزه کاشیکاری ایرانی  نامید چرا که انواع مختلف فنون و هنر کاشیکاری  مانند کاشی ۷ رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معلقی را در این بنا بکار برده شده است. اهمیت هنری این مدرسه را همچنین می توان در خاطرات و سفرنامه های گردشگران خارجی  هم مشاهده نمود از جمله اوژن فلاندن ، دیولافوا و کنت دو گوبینو .

مدرسه چهار باغ دارای ۴ ایوان است و سر در بلند نمای بیرونی آن دارای ۱۷ طاق نمای دو طبقه آجری در اطراف آن است . ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوان مدرسه رو به باغی پر درخت قرار گرفته مادی (نهر) فرشادی از میان آن می گذرد. در اصفهان به این گونه نهرها مادی می گویند. مادی فرشادی شعبه ای از زاینده رود است.

سنگاب به ظروف سنگی بزرگی می گفتند که در گذشته ها  زمانی که چیزی بنام شیر آب و آبسردکن وجود نداشت ، آن را پر از آب می کردند و در اماکن عمومی همچون مساجد و زیارتگاه ها و امامزاده ها می گذاشتند برای آشامیدن و وضو گرفتن. دو عدد از این سنگاب ها در این مدرسه قرار دارد که جنس انها از سنگ پارس هست و بر روی آن ها کتیبه ای به خط ثلث و تاریخ ساخت ان حک شده است. یکی از این سنگاب ها در سرسرای ورودی و دیگری در صحن مدرسه روبروی ایوان جنوبی قرار دارد.

مدرسه چهار باغ / موزه کاشی کاری اصفهان دیدن دارد

در شمال مدرسه چهارباغ بازارچه شاهی قرار دارد و در شرق مدرسه کاروانسرای مادر شاه واقع شده که امروزه مهمانسرای عباسی است.

این مدرسه کتابخانه نفیس و با ارزشی داشته که در حمله افاغنه از بین رفته است. با افول سلسله صفوی عظمت این مدرسه نیز رو به افول نهاد. اولیویه پزشک دوران فتحعلی شاه در سفرنامه خود ذکر می کند که در این مدرسه زمانی چهار پنج هزار طلبه مشغول به تحصیل بودند ولی در زمان فتحعلی شاه به کمتر از چهارصد نفر رسیده بود. او در گزارشی می نویسد هیچ یک از طلاب مدرسه نمی دانستند چگونه بر جنازه نماز میت بگذارند و یکبار که طلبه ای داوطلب این کار شد دو رکعت نماز مانند نماز صبح بر جنازه خواند و پس از اینکه خبر به علمای نجف رسید کسانی را روانه اصفهان کردند تا آموزش علوم دینی را در آنجا احیا کنند.

مدرسه چهار باغ / موزه کاشی کاری اصفهان دیدن دارد

متاسفانه در چند ساله اخیر خبرهای بد و ناراحت کننده ای از این مدرسه به گوش می رسد که حاکی از آن است که در تعمیر و مرمت این بنای با ارزش و میراث فرهنگی و اسلامی یک سری غفلتها و اشتباهاتی رخ داده که باعث نابودی و تخریب قسمتهای از آن شده . امیدواریم که مسئولان محترم  و نگاهبانان میراث فرهنگی ایران برای تعمیر و مرمت بناهای ارزشمند و تاریخی کشور کمی مسئولانه تر و محتاطانه تر اقدام بکنند تا دیگر اتفاقاتی مانند این رخ ندهد .

نویسنده : باشگاه مخاطبان