علت نامگذاری بازار قیصریه
در زمان حکومت قاجار و در روزگاری که مسعود میرزای ظل السلطان حاکم اصفهان بود در جبهه های سردر قیصریه تغییراتی صورت گرفت و یک حاشیه کاشیکاری در امتداد سه جانب سردر اضافه شده است.
جهانگردان مشهوری مانند ناصر خسرو و شاردن در سفرنامه های خود به توصیف بازار قیصریه پرداختند به طوری که آنان علت نامگذاری این بازار را شباهت این بنای تاریخی به قیصریه یا قیساریا در آسیای صغیر (ترکیه امروز) دانسته اند. قدیمى‌‌ترین توصیفى که از بازار اصفهان به جا مانده است، شرحى است از قرن چهارم هجرى قمرى (دوران دیالمه)، در کتاب «رسالهٔ محاسن اصفهان» تحت عنوان «بازار جورین» که مى‌‌گوید:
«بازارى بود بر دروازهٔ خور (خورشید) که یکى از چهار دروازهٔ مشهور اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامهٔ مردم اصفهان با انواع خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و آلات و ادوات موسیقى یکى دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت مى‌‌‌‌گذراندند و بالطبع براى احتیاج این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایى برپا مى‌کردند و طوافان و بازاریان انواع نعمت‌ها را در آنجا گرد مى‌آورند.» در همین کتاب کالاهایى که در بازار اصفهان عرضه مى‌شد، به این شرح آمده است: ظرائف بغداد، خزهاى کوفى، دیباى روم، شرب مصر، جواهر بحرین، آبنوس عمان، عاج هندوستان، گلیم‌هاى آذربایجان و گیلان، فرش‌هاى اَرمَن و … در قرن هشتم هجرى قمرى، «از بازار مظفریه با شش دروازه و چهارصد باب دکان و حجره که با آجر و گچ بنا شده و در داخل آن چهار کاروان‌سراى بزرگ مجهز به اتاق‌هایى براى سکونت مسافرین و اهل معاملات، با اصطبل، فضاى باز، دو مسجد و یک سقایه» نام برده شده است. ناصرخسرو در سال ۴۴۴ هجرى قمرى، از عظمت بازار اصفهان در آن دوران یاد کرده است. بازارهاى کنونى اصفهان که شاخه‌هایى از بازار بزرگ سراسرى آن است، در دورهٔ صفوى هم‌زمان با بناهاى میدان بزرگ و مجموعهٔ آثار اطراف آن پدید آمده و توسعه یافتند. ژان شاردن فرانسوى از بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان با سردر عالى و تزئینات آجرهاى چینى (کاشى‌‌کاری) و سکوهاى وسیع (از) سنگ یشم و سماق که (بر آن‌ها) جواهرفروشان و زرگران انواع و اقسام زیورآلات و جواهر‌آلات و سکه‌هاى کمیاب را به فروش مى‌رساندند»، یاد کرده است.شاردن مى‌‌نویسد : «از سردر قیصریه وارد مجلل‌ترین و بزرگترین بازارهاى اصفهان مى‌شویم که محل فروش پارچه‌هاى گرانبهاست و گنبد منقش بزرگى در وسط آن قرار دارد. در طرف راست این گنبد، ضرابخانه و در طرف دیگر آن «کاروان‌سراى لَله‌بیک» بنا شده است.» «شاردن» از کاروان‌سراى «مولتانیان» در این بازار نام مى‌برد که عده‌اى از مولتانیان هند در آن به تجارت و دادوستد اشتغال داشته‌اند. او به بازار صحافان، صندوق‌سازان، سرّاجان و کاروان‌سراى برنج‌فروشان، بازار لبّافان، آهنگران، کاروان‌سراى گلپایگانى‌ها و کاروان‌سراى حلاّجان، بازار کفاشان و ساغرى‌سازان، بازار عطاران، قنادان، داروفروشان و فروشندگان زیورآلات و پارچه‌هاى کهنهٔ قیمتى و بازار مسگران، راسته‌هاى ترکش‌دوزها و زین‌سازان و چپق‌سازان و تیر و کمان‌فروشان، همچنین به زیباترین و بزرگترین قهوه‌خانهٔ اصفهان در مدخل بازار قیصریه اشاره کرده است؛ با تالارهاى بزرگ و نیمکت‌هایى که به راحتى مى‌توان روى آن‌ها نشست.
در زمان حکومت قاجار و در روزگاری که مسعود میرزای ظل السلطان حاکم اصفهان بود در جبهه های سردر قیصریه تغییراتی صورت گرفت و یک حاشیه کاشیکاری در امتداد سه جانب سردر اضافه شده است.
جهانگردان مشهوری مانند ناصر خسرو و شاردن در سفرنامه های خود به توصیف بازار قیصریه پرداختند به طوری که آنان علت نامگذاری این بازار را شباهت این بنای تاریخی به قیصریه یا قیساریا در آسیای صغیر (ترکیه امروز) دانسته اند. قدیمى‌‌ترین توصیفى که از بازار اصفهان به جا مانده است، شرحى است از قرن چهارم هجرى قمرى (دوران دیالمه)، در کتاب «رسالهٔ محاسن اصفهان» تحت عنوان «بازار جورین» که مى‌‌گوید:
«بازارى بود بر دروازهٔ خور (خورشید) که یکى از چهار دروازهٔ مشهور اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامهٔ مردم اصفهان با انواع خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و آلات و ادوات موسیقى یکى دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت مى‌‌‌‌گذراندند و بالطبع براى احتیاج این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایى برپا مى‌کردند و طوافان و بازاریان انواع نعمت‌ها را در آنجا گرد مى‌آورند.» در همین کتاب کالاهایى که در بازار اصفهان عرضه مى‌شد، به این شرح آمده است: ظرائف بغداد، خزهاى کوفى، دیباى روم، شرب مصر، جواهر بحرین، آبنوس عمان، عاج هندوستان، گلیم‌هاى آذربایجان و گیلان، فرش‌هاى اَرمَن و … در قرن هشتم هجرى قمرى، «از بازار مظفریه با شش دروازه و چهارصد باب دکان و حجره که با آجر و گچ بنا شده و در داخل آن چهار کاروان‌سراى بزرگ مجهز به اتاق‌هایى براى سکونت مسافرین و اهل معاملات، با اصطبل، فضاى باز، دو مسجد و یک سقایه» نام برده شده است. ناصرخسرو در سال ۴۴۴ هجرى قمرى، از عظمت بازار اصفهان در آن دوران یاد کرده است. بازارهاى کنونى اصفهان که شاخه‌هایى از بازار بزرگ سراسرى آن است، در دورهٔ صفوى هم‌زمان با بناهاى میدان بزرگ و مجموعهٔ آثار اطراف آن پدید آمده و توسعه یافتند. ژان شاردن فرانسوى از بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان با سردر عالى و تزئینات آجرهاى چینى (کاشى‌‌کاری) و سکوهاى وسیع (از) سنگ یشم و سماق که (بر آن‌ها) جواهرفروشان و زرگران انواع و اقسام زیورآلات و جواهر‌آلات و سکه‌هاى کمیاب را به فروش مى‌رساندند»، یاد کرده است.شاردن مى‌‌نویسد : «از سردر قیصریه وارد مجلل‌ترین و بزرگترین بازارهاى اصفهان مى‌شویم که محل فروش پارچه‌هاى گرانبهاست و گنبد منقش بزرگى در وسط آن قرار دارد. در طرف راست این گنبد، ضرابخانه و در طرف دیگر آن «کاروان‌سراى لَله‌بیک» بنا شده است.» «شاردن» از کاروان‌سراى «مولتانیان» در این بازار نام مى‌برد که عده‌اى از مولتانیان هند در آن به تجارت و دادوستد اشتغال داشته‌اند. او به بازار صحافان، صندوق‌سازان، سرّاجان و کاروان‌سراى برنج‌فروشان، بازار لبّافان، آهنگران، کاروان‌سراى گلپایگانى‌ها و کاروان‌سراى حلاّجان، بازار کفاشان و ساغرى‌سازان، بازار عطاران، قنادان، داروفروشان و فروشندگان زیورآلات و پارچه‌هاى کهنهٔ قیمتى و بازار مسگران، راسته‌هاى ترکش‌دوزها و زین‌سازان و چپق‌سازان و تیر و کمان‌فروشان، همچنین به زیباترین و بزرگترین قهوه‌خانهٔ اصفهان در مدخل بازار قیصریه اشاره کرده است؛ با تالارهاى بزرگ و نیمکت‌هایى که به راحتى مى‌توان روى آن‌ها نشست.
امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به «بازار عربان» منتهى مى‌شود. این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام‌الملک و مسجد جامع، «بازار نظامیه» یا «نظام‌الملکی» نیز گفته‌اند و تا نیم قرن پیش رشته‌هاى طولانى و متعددى، این بازار را به بازارهاى دروازهٔ طوقچى و بازار غاز و میدان وصل مى‌کرده است. از انشعابات دیگر آن، بازار ریسمان و مدرسهٔ کاسه‌گران است.
مجموعهٔ آثار تاریخى دیگرى مانند مدرسهٔ ملاعبداللّه (مولانا عبداللّه شوشتری)، ساروتقى، مسجد جارچى‌باشى، مدرسهٔ صدر، مدرسهٔ نیماورد؛ و کاروان‌سراهایى از عهد صفویه و قاجاریه مانند کاروان‌سراى مخلص، گلشن و تیمچهٔ ملک و بسیارى کاروان‌سراها و تیمچه‌هاى دیگر؛ و حمام‌هایى از عصر صفویه، بر اهمیت تاریخى مجموعهٔ معمارى بازار بزرگ اصفهان که از سردرِ قیصریه تا سردرِ مسجد اصفهان امتداد دارد، افزوده است.
مجموعهٔ آثار تاریخى دیگرى مانند مدرسهٔ ملاعبداللّه (مولانا عبداللّه شوشتری)، ساروتقى، مسجد جارچى‌باشى، مدرسهٔ صدر، مدرسهٔ نیماورد؛ و کاروان‌سراهایى از عهد صفویه و قاجاریه مانند کاروان‌سراى مخلص، گلشن و تیمچهٔ ملک و بسیارى کاروان‌سراها و تیمچه‌هاى دیگر؛ و حمام‌هایى از عصر صفویه، بر اهمیت تاریخى مجموعهٔ معمارى بازار بزرگ اصفهان که از سردرِ قیصریه تا سردرِ مسجد اصفهان امتداد دارد، افزوده است.
قیصریه مرمت می شود
خبرخوب آنکه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان اعلام کرده است پس از اتمام پروژه عالی‌قاپو مرمت پروژه‌های دیگر از جمله بازار قیصریه در نیمه دوم امسال صورت می‌گیرد.
فریدون اللهیاری با اشاره به مرمت نقاشی‌های بازار قیصریه در جمع خبرنگاران گفت: نقاشی‌های این بنای تاریخی از حساسیت بالایی برخوردار است و در مرمت این بنا باید اصالت آن حفظ شود.
بازسازی و مرمت نقاشی‌های سردر بازار قیصریه از اولویت های میراث فرهنگی است که در این‌باره عزمی جدی دارد. مرمت بازار قیصریه که شامل بدنه، کف‌سازی و بام نیاز به بازسازی دارد.میراث فرهنگی در زمینه بام اقدامات خود را در استحکام بخشی انجام داده و برای بدنه بازار نیز قرار شده کسبه برای اقدامات مرمتی با میراث فرهنگی همکاری کنند.
